‘Zonder jullie had ik het niet gered’, zegt Deborah in een film die we lieten maken ter gelegenheid van ons 90-jarig bestaan. ‘Ik kreeg rust terug, ik leef nu weer’, zegt Keoma in dezelfde film*. De film heet ‘Ruimte voor toekomst’, en dat is ook de titel van de NVVK-agenda voor de komende tien jaar.

Essaybundel 'Tijd voor toekomst'

Bij de opstelling van deze agenda hebben we ons laten inspireren door de essaybundel 'Tijd voor toekomst', die we in september 2022 uitbrachten. Minister Schouten voor Armoedebeleid nam het eerste exemplaar in ontvangst. In deze bundel geven zeven belangrijke denkers in evenzoveel essays hun visie op de ontwikkelingen rond schulden en het voorkomen het het oplossen daarvan in de komende tien jaar. In nog eens zeven interviews wordt deze problematiek van verschillende kanten belicht.

Je kunt de essaybundel hier downloaden (PDF, 7,7 Mb).

Toekomstagenda 'Ruimte voor toekomst'

Onze Toekomstagenda ‘Ruimte voor toekomst’ is van belang voor hulpvragers. Ook schuldeisers hechten eraan. Zij zijn erbij gebaat dat klanten met betalingsachterstanden duurzaam financieel stabiel worden. Zodat desgewenst de klantrelatie voortgezet kan worden zonder nieuwe betalingsachterstanden.

Het vraagt van financiële hulpverleners maximale inzet om hulpvragers en schuldeisers ‘ruimte voor toekomst’ te bieden. Als branchevereniging werken we er samen met onze leden aan om dit mogelijk te maken. Voor het komende decennium (tot onze 100e verjaardag) geven we onszelf deze opdracht:

1. Meer mensen bereiken
2. Oplossingen sneller én duurzamer
3. Laagdrempelige, professionele hulp

Randvoorwaarde bij onze opdracht

We voelen ons er verantwoordelijk voor om onze opdracht te realiseren. Tegelijk is er een belangrijke randvoorwaarde: het vergroten van de bestaanszekerheid van mensen met lage inkomens.

Daarvoor doen we een appèl op het kabinet. Want veel werk dat we nu doen, is een gevolg van te lage minimuminkomens en te hoge lastendruk. Het koopkrachtpakket van Prinsjesdag 2022 is een mooie aanzet om de dreigende schuldengolf in te dammen. Maar het effect van het pakket op ons werk wordt bepaald door de vraag of de koopkrachtondersteuning bij de juiste groepen terechtkomt. Dat zal in 2023 duidelijk worden.

Meer mensen bereiken

De energiecrisis van 2022 leidt ertoe dat 670.000 tot 1,2 miljoen huishoudens moeite kunnen krijgen met het betalen van hun vaste lasten, schrijft het CPB. In 2021 maakte het CBS al melding van 614.000 huishoudens met problematische schulden.

De mensen die hiermee worstelen, komen we niet allemaal tegen bij de loketten voor financiële hulpverlening. NVVK-leden zien jaarlijks zo’n 80.000 nieuwe hulpvragers. Er zijn enkele honderdduizenden mensen met financiële zorgen in beeld. Hoeveel het er precies zijn weten we niet, omdat gemeenten het hulpaanbod via verschillende afdelingen en diensten organiseren. Dat veel mensen met geldzorgen nog geen contact hebben met financiële hulpverleners staat vast.

Daarom zetten we in op:

• Ons bereik vergroten (onder andere door het goed opvolgen van informatie uit vroegsignalering).
• Uitval voorkomen door onder andere maatwerk voor speciale klantengroepen. Denk aan een jongerenaanpak gericht op snel perspectief en meedoen en aan speciaal hulpaanbod voor ondernemers.
• Stoppen met schuldbemiddeling, overstappen op ‘saneringskrediet, tenzij’. In dat laatste geval zoeken we maatwerkoplossingen of zetten we een Wsnp-traject in.
• Ketensamenwerking intensiveren en harmoniseren met vrijwilligersorganisaties en andere toeleiders naar hulp zoals de medische zorg, de jeugdzorg, reclassering, dak- en thuislozenzorg en maatschappelijk werk.
• Meer schuldregelingen realiseren. We willen zo snel mogelijk van 20.000 naar minstens 30.000 succesvolle schuldregelingen per jaar. Op dit moment weten we onvoldoende waarom zoveel hulpvragers uiteindelijk niet in een schuldregeling landen. Ook willen we weten waarom zoveel mensen met financiële problemen eerder wantrouwend zijn richting financiële hulpverlening dan dat ze het hulpaanbod als oplossing zien. Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en betere data zijn nodig om hier meer inzicht in te krijgen.
• We hanteren het uitgangspunt dat we niet óver hulpvragers praten maar mét hen en samen ons werk beter maken. Nog sterker dan voorheen betrekken we hulpvragers bij innovaties.

Oplossingen sneller én duurzamer

De afgelopen jaren zijn we erin geslaagd om in de schuldsanering het accent te verleggen van schuldbemiddeling (veel administratie, beperkt aandacht voor perspectief) naar saneringskredieten (snel schuldenrust, meer maatwerk mogelijk). Ook voerden we belangrijke procesversnellers in. Wat betekent dit voor de komende 10 jaar?

• Een belangrijke innovatie is het Schuldenknooppunt. De toepassing van saneringskredieten wordt makkelijker dankzij de komst van het Landelijk Waarborgfonds saneringskredieten. Bij elkaar vormen ze het NVVK Arrangement, en de komende tijd zetten we met veel energie in op het implementeren en borgen daarvan. 1 schuld, 1 deal, 1 kanaal dus. Voor andere innovaties geldt: we kiezen ervoor te doen wat bewezen werkt.
• We gaan bewindvoering en budgetbeheer beter koppelen aan schuldhulp, zodat ze bijdragen aan duurzame financiële stabiliteit. We ontwikkelen digitale standaarden voor onderlinge communicatie. We koppelen financiële begeleiding aan het verlenen van saneringskredieten. Daarmee ontwikkelen we de nazorg nadat het saneringskrediet verstrekt is. Zo verminderen we terugval en versterken we de financiële stabiliteit van hulpvragers.
• Hulpvragers bieden we sneller schuldenrust met het verder ontwikkelen van de landelijke Schuldpauzeknop. Schuldeisers bieden we sneller ‘schaderust’. Door onze samenwerking te verbeteren krijgen zij eerder duidelijkheid over welke aflossing haalbaar is.
• De ambitie wordt om een maand na de hulpvraag een schuldregeling te starten. Dat kan door de stabilisatietermijn te verkorten, door vaker te werken met schattingen en zo de schuldregeling eerder te starten.
• Gerealiseerd: we zetten in op verkorting van de periode van schuldsanering: van 36 naar 18 maanden. We verwachten dat dan meer hulpvragers zich zullen melden, en we zien daarin ook een voordeel voor schuldeisers. Want wanneer de drempel om schuldhulp te vragen lager wordt, zullen mensen eerder de stap naar hulp zetten. Dat is voor iedereen goed. 

Laagdrempelige, professionele hulp

Goede hulp begint bij het voeren van een goed gesprek. We zetten daarom voor de komende jaren in op:

• Kwaliteitsontwikkeling van het werk van de financieel hulpverlener en zijn organisatie. Dat doen we onder andere via de doorontwikkeling van het NVVK Kwaliteitskader.
• Competentieontwikkeling die ervoor zorgt dat financiële hulpverleners het toenemende accent op begeleiding waar kunnen maken. De technische vaardigheden rond schuldregelen worden minder belangrijk. De toenemende automatisering van het rekenwerk en de communicatie met schuldeisers maakt ruimte voor meer persoonlijk contact en begeleiding.
• Vakmanschapsportfolio en persoonscertificering. Daarmee verstevigen we de positie van de financieel hulpverlener in het werkveld. Deze inzet draagt ook bij aan verdere professionalisering en het sneller eigen maken van innovatieve werkmethoden.

* Deze film is gemaakt als onderdeel van het onderzoek Meetbaar en Merkbaar, over de waarde van financiële hulpverlening. Het rapport bevat vooral cijfers, in de documentaire zijn hulpvragers en hulpverleners aan de slag gegaan als onderzoeker: wat maak je mee tijdens het traject, en hoe ervaar je dat? De film toont de impact van hulpverlening op de levens van mensen.