Meer jongeren in de knel met problematische schulden
Het aantal jongeren dat een beroep doet op schuldhulpverlening is de afgelopen jaren sterk gestegen. Met name studenten kloppen steeds vaker aan met problematische schulden.
Dat blijkt uit een peiling onder schuldhulpverleners door de NVVK – de vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren - op verzoek van het multimediaprogramma ‘NOS op 3’. Van de ruim 10.000 jongeren die in 2018 in beeld waren bij schuldhulpverlening heeft bijna de helft studiefinanciering. De NVVK vindt dat de overheid studenten meer schuldbewust zou moeten maken. Ook zou een studieschuld bij Stichting BKR geregistreerd moeten staan.
Problematische schulden onder jongeren gingen tot enkele jaren geleden vrijwel altijd samen met andere problemen zoals dakloosheid, weinig opleiding en geen baan, verslaving, psychische problemen of een combinatie van deze factoren. Het aantal jongeren met recht op studiefinanciering dat een beroep deed op schuldhulpverlening, vormde steevast een kleine groep van 1-2% van het totaal aantal mensen dat in beeld was bij de schuldhulpverlening. Wij zien een verdubbeling van deze groep, die zich bij onze leden heeft gemeld, in 2018. Dat kan deels verklaard worden doordat steeds meer gemeenten de deur open zetten voor studenten, waar in het verleden schuldhulpverlening niet mogelijk was voor iemand die studiefinanciering kreeg. Schuldhulpverleners noemen ook het nieuwe leenstelsel als reden voor de aanwas.
Investeren
“Het is logisch dat studenten ook zelf moeten investeren in hun toekomst, maar het huidige leenstelsel legt wel een hele grote verantwoordelijkheid op de schouders van jonge mensen. Niet iedereen kan dat aan”, aldus voorzitter Marco Florijn van de NVVK. “Dat ook studenten in de problemen kunnen komen, hoeft niet altijd te maken te hebben met onverantwoord geld over de balk gooien. Wanneer je je maximale studielening nodig hebt voor je gewone levensonderhoud heb je weinig ruimte om onverwachte klappen op te vangen. Een gestolen laptop, een boete omdat je aan het appen bent op de fiets of je eigen risico bij een medische behandeling kunnen leiden tot een steeds grotere stapel onbetaalde rekeningen. Ook omdat de overheid die eerst voor suikeroom speelde dan opeens een harde schuldeiser blijkt die steeds hogere boetes oplegt wanneer je in gebreke blijft.”
IJsberg
Florijn denkt dat het toenemende beroep onder studenten op schuldhulpverlening slechts het topje van de ijsberg van een veel bredere problematiek blootlegt. Daarom bepleit hij meer aandacht voor financiële educatie in alle opleidingen. Ook zou het goed zijn wanneer mbo-, hbo- en universitaire instellingen een loket hebben waar studenten met vragen en problemen rond geldzaken terecht kunnen. “Onderwijsorganisaties hebben allemaal mentoren, studieadviseurs en zelfs psychologen om studenten te ondersteunen. Stel ook iemand aan die als financiële coach kan optreden.” Daarnaast zouden docenten alert moeten zijn op signalen dat studenten met financiële problemen worstelen. “Schulden zorgen altijd voor veel stress.
Wanneer studenten langdurig uit de klas of collegezaal wegblijven of opeens veel slechter presteren dan zou het goed zijn als docenten aan de bel trekken, ook door naar de financiële situatie van een student te informeren. Dat voelt misschien wat ongemakkelijk maar kan ervoor zorgen dat er eerder wordt ingegrepen.”
BKR
Alhoewel Marco Florijn het leenstelsel niet ziet als enige reden voor het toenemend aantal studenten met problematische schulden, stelt hij wel vragen bij de ‘voorbeeldfunctie’ die van dit stelsel uitgaat. Florijn: “De overheid draagt voortdurend als boodschap uit dat het geen enkel probleem is om schulden te maken voor je studie. ‘Later ga je toch bergen met geld verdienen en bovendien doen we niet moeilijk over de aflossing.’ De overheid zou studenten juist meer schuldbewust moeten maken. Met een maximaal leenbedrag van zo’n duizend euro per maand stelt de overheid een gratis pinautomaat ter beschikking voor jonge mensen die de consequenties van een forse schuld voor later vaak niet kunnen overzien. Nu eindigen de meeste studenten met een schuld van zo’n 25.000 euro. Dat zijn hele serieuze bedragen waar de overheid wel heel laconiek over doet. Het kan ook de psychologische drempel verlagen om andere schulden aan te gaan. Een studieschuld van duizenden euro’s is meer dan een investering in je eigen toekomst; het is ook een langdurige financiële verplichting aangaan waar je nog jaren last van kunt hebben. Wij vinden daarom, anders dan de overheid, dat een studieschuld bekend moet zijn bij Stichting BKR. Zo voorkom je problemen.”