Herinneringen van Willy Pietersen, Stadsbank Enschede
'De mensen kwamen bebloed binnen bij de bank'
Willy Pietersen, directeur van Stadsbank Oost-Nederland, was van 1999 tot 2002 voorzitter van de NVVK. Een korte maar bewogen periode met veel veranderingen in de vereniging, zoals de introductie van budgetbeheer. Met zijn eigen bank hielp hij de slachtoffers van de vuurwerkramp.
In 1999 was de NVVK nog klein: er waren 36 leden verdeeld over 4 regionale kringen. De voorzitters daarvan vormden het bestuur. van de NVVK. Als voorzitter kon je met een paar mensen makkelijk zaken regelen, zegt Pietersen. De latere groei kondigde zich al wel aan. Bij zijn aantreden viel het ‘historisch besluit’ dat de NVVK zich open ging stellen zich voor private partijen. Onvermijdelijk, volgens Pietersen. De schuldhulpverlening groeide zo hard dat gemeenten het onmogelijk alleen af konden. Binnen het jaar werd PLANpraktijk (nu Plangroep) het eerste externe lid.
De NVVK praatte mee
Het voorzitterschap kostte aardig wat tijd. Pietersen zat veel bij adviescommissies op het ministerie, om te praten over kredietverstrekking, jongeren of juist ouderen met schulden. ‘Ik moest daar helemaal vanuit Enschede naartoe, ook ’s avonds. Ik kon daar zoveel tijd in steken doordat Stadsbank-medewerkers mijn afwezigheid goed opvingen.'
Pietersen wilde de NVVK breed bekend maken, zodat het voor mensen met geldzorgen makkelijker was om contact op te nemen. Hij zocht dan ook regelmatig de publiciteit. ‘In 2002 organiseerden we het congres Euro en schuld. Het Nibud verzamelde onze informatie en dat stuurden we direct naar alle media. Dat werkte: er stonden 4 televisieploegen op de stoep.’
Begrip kweken met inkomensplaatjes
Veel landelijk succes had de NVVK-voorzitter door duidelijk te maken hoe de geldsituatie van mensen was. ‘Als je vertelt dat veel mensen schulden hebben zegt iedereen instemmend: wat erg. Maar ze snappen niet hoe dat uitpakt. Daarom had ik altijd wat korte inkomensoverzichtjes paraat. Bijvoorbeeld van een echtpaar met kinderen, een gescheiden stel, een alleenstaande en ouderen met een pensioentje, samen goed voor 70% van onze doelgroep. Die plaatjes bepaalden altijd de kijk op schulden.’
Budgetbeheer
Pietersen zag dat sommige mensen helemaal geen overzicht hadden van hun inkomsten en uitgaven. Voor hen ontwikkelde hij bij zijn eigen bank samen met een IT’er budgetbeheer, op basis van de rekening-courant. Als de gemeente vroeg inwoners met schulden te helpen, stelde hij als voorwaarde dat die eerst samen met iemand van de Kredietbank een budget zouden vaststellen. Wat overbleef na aftrek van de vaste lasten werd als weekgeld uitbetaald. Eerst aan de balie en vanaf 2004 met een pasje. 'Een prachtig systeem dat ik ook bij de NVVK bepleitte', zegt Pietersen. Hij gelooft er nog steeds in.
Jongeren de betekenis van geld leren
Voor de positie van jongeren vroeg Pietersen ook veel aandacht. Die hebben vaak nauwelijks geleerd hoe ze met geld moeten omgaan, merkte hij. ‘Ik heb in Nieuwpoort wel eens voorgesteld om al op school lessen te organiseren over de betekenis van geld. De reactie van Kamerleden was dan: wie betaalt dat? Het is nog steeds actueel. Er komen zoveel jongeren in de problemen dat je het haast niet meer individueel kan oplossen. De NVVK pakt alleen de excessen op.’
Bewindvoering als heet hangijzer
En dan waren er ontwikkelingen in de wetgeving. Zo trad in 1998 de Wsnp in werking. ‘Dat was een heet hangijzer binnen de NVVK vanwege de lage vergoeding voor bewindvoering. Het ene lid deed dat wel, het andere niet omdat je er eerst wel veel in moest investeren. De Stadsbank zette er fors op in. We waren met 1.000 bewindvoerders de grootste van Nederland.’
Fido: consternatie en compensatie
De Wet Financiering decentrale overheden (Wet Fido) gaf nog meer consternatie, herinnert Pietersen zich. ‘We lazen opeens in Binnenlands Bestuur dat die wet ook voor kredietbanken ging gelden.’ Gemeenten mochten alleen nog maar saneringskredieten verstrekken. Bij kredietbanken die commerciële kredieten verleenden viel toen veel omzet weg. Minister Zalm had geen oog voor de positie van kredietbanken. Toch kreeg de NVVK uiteindelijk 50 miljoen gulden om álle kredietbanken te compenseren.
Vuurwerkramp
In mei 2000 was Pietersen niet bij zijn eerste ALV als voorzitter. Net daarvoor was in Enschede een opslagruimte met vuurwerk van S.E. Fireworks ontploft. Daarop opende Pietersen de bank. Iedereen kon geld krijgen om de eerste dagen te overbruggen. ‘Er werd niet over gediscussieerd, het ging om het welzijn van de slachtoffers. Op tv-opnames zie je mensen bebloed binnenkomen, die hadden helemaal niets meer. Het was echt een rampgebied, onvoorstelbaar.’
Toen bleek dat sommige mensen geen identiteitsbewijs of pasje meer hadden, werd de Stadsbank doorgeefluik voor leningen van de gemeente. Kassiermedewerkers gaven een week lang 12 uur per dag alleen maar geld uit. Regelmatig werden er contanten bij andere kredietbanken opgehaald. Pietersen kijkt voldaan terug op de spontane samenwerking die toen ontstond. ‘We kregen ook veel complimenten uit het land over onze aanpak, dat deed goed.’
'Blijf aandacht vragen'
Sinds zijn pensionering in 2007 volgt Pietersen de schuldhulp wat van een afstand, zeker sinds die naar gemeenten is gegaan. Toch heeft hij wel wat tips voor de NVVK. Er zijn naar zijn mening nog steeds groepen die het lastig hebben, zoals studenten met een hoge studieschuld of jonggehandicapten. ‘Tegen de NVVK zou ik zeggen: blijf aandacht vragen voor schuldenproblematiek en gebruik daarbij heldere inkomensplaatjes.’
Ook raadt hij aan om het makkelijk te maken anoniem je financiële situatie te checken en zo nodig een verwijzing naar hulp te krijgen. ‘Sommige mensen doen dat wel tien keer voor ze erkennen dat ze het niet meer zelf kunnen. Ik begrijp dat het nu via Geldfit kan. Zet die verwijzing nog prominenter op de website!’
