‘We kunnen ons soms onvoldoende verplaatsen in mensen met een andere culturele achtergrond,’ zegt Marjolein Rademakers. ‘Je vindt het bijvoorbeeld onbeleefd als iemand je niet direct aankijkt, maar dan blijkt het in die andere cultuur juist van eerbied te getuigen om je gesprekspartner niet aan te kijken. Echt een eyeopener.’  Als je meer van elkaar weet zijn dit soort misverstanden te voorkomen.

Marjolein Rademakers

Fatima El Hassnaoui wil het onderwerp niet té zwaar maken. ‘Ik vergeet ook wel eens dat moslimmannen mij liever geen hand willen geven, want ik ben niet op die manier praktiserend moslim. Als ze mijn hand niet schudden, dan toon ik begrip en zeg ik sorry of alleen: ga maar zitten.’ 

In de workshop deelde docent-onderzoeker Youssef Azghari (Avans Hogeschool) zijn kennis en inzicht over cultureel-sensitief handelen. Docent Bahaeddin Budak (Islamitische Universiteit Amsterdam) wees erop dat zaken die worden toegeschreven aan een religie soms eerder een culturele achtergrond hebben. 

Geld geven geeft status 

Tijdens de workshop op het NVVK-congres kwam er een casus aan de orde van een man die al zijn geld naar zijn familie stuurt. Geld geven levert in zijn cultuur status op. Hoe ga je daarmee om als financieel hulpverlener? Volgens Fatima El Hassnaoui in elk geval niet door te zeggen: 'dat doe je niet in Nederland'. ‘Ik zou het gesprek aangaan, vragen waarom hij het doet. En dan vertellen wat de gevolgen zijn voor zijn kinderen. Je bereikt meer met een onbevooroordeelde benadering, vragen stellen, luisteren en doorvragen.’ Rademakers zou hem erop wijzen dat hij allereerst de verantwoordelijkheid heeft om goed voor zijn kinderen te zorgen.

De workshop tijdens het NVVK-congres, uiterst rechts op de rug Bahaeddin Budak, tweede van rechts Youssef Azghari

De deelnemers aan de workshop werd gevraagd op post-its te noteren waar ze aan denken bij mensen met een andere culturele achtergrond. Dat zette Rademakers aan het denken. ‘Ik doe dit werk al 5 jaar en soms denk je automatisch bij een klant: die zit in dit of dat hokje. Dat moet je eigenlijk niet doen. Je moet het gesprek blanco blijven ingaan, zonder kritiek en oordelen.’ 

'Ik ga de discussie niet aan'

El Hassnaoui heeft zelf ook wel eens meegemaakt dat een klant niet door haar geholpen wilde worden. ‘Ik voel me dan niet persoonlijk aangesproken. Het is de mening van de ander, daar ga ik niet op in. Ik laat de klant in zijn waarde en ga terug naar inhoud. Ik ga die discussie niet aan. Toen ik nog in de uitvoering werkte, zag ik wel dat mensen soms sceptisch naar me keken: kom jij vertellen hoe ík met mijn geld moet omgaan? Dan moet je niet belerend overkomen. Als ze zien dat ik kennis van zaken heb en afspraken nakom, geeft dat vertrouwen.’ 

Fatima El Hassnaoui

Diversiteit helpt 

Het maakt volgens de collega’s ook uit in welke gemeente je werkt. In een grote stad als Amsterdam kijken mensen minder op van cultuurverschillen dan in een kleine gemeente als Uden. Wat in Gouda helpt, is dat het schuldhulpteam zelf ook divers is. ‘We hebben hier allemaal andere nationaliteiten: Marokkaans, Turks, Antilliaans’, zegt Rademakers. ‘Dat zorgt automatisch voor meer wederzijds begrip, en we kunnen elkaar daarin soms ook ondersteunen. Zo hielp een collega me toen ik iemand echt niet kon verstaan.’ 

‘Van ons als professionals mag je meer sensitiviteit verwacht worden dan van de klant’, vindt El Hassnaoui. ‘Die klant spreekt vanuit emotie, heeft bijvoorbeeld een nare ervaring gehad met iemand van Marokkaanse afkomst. Dat moet je in het gesprek uit de weg gaan of op een goede manier ombuigen zodat men je los ziet van die eerdere ervaring.’ 

Maar er zijn volgens haar wel grenzen. Je moet altijd de regie houden, vindt El Hassnaoui. ‘Als iemand uit het team zegt een lastig gesprek te hebben gehad bied ik mogelijkheden aan voor alternatieve benaderingen. Soms helpt het als een collega meeloopt. Of ik probeer te bemiddelen tussen klant en professional. Ik wil wel voorkomen dat klanten shopgedrag vertonen. Dat is soms lastig.’

Bewustwording van cultuurverschillen

El Hassnaoui noemt het belangrijk dat de NVVK aandacht besteedt aan het omgaan met cultuurverschillen. ‘Ook omdat het in de opleiding weinig aan de orde komt. Professionals moeten zich er bewust van zijn.’ Dat betekent volgens haar niet dat je alle culturen en hun gewoontes hoeft te kennen, want dat is ondoenlijk. ‘Maar je moet wel open-minded zijn en oprecht geïnteresseerd in waarom iemand iets doet.’ 

Meer weten over dit onderwerp? Lees dan bijvoorbeeld Youssef Azghari’s boek Diversiteit in het sociaal domein - Op weg naar intercultureel vakmanschap.