Aflevering 3 | Het gesprek dat je bijblijft | Bianca Lemmers-Versteegt
'Allebei hadden we tranen in de ogen'
Jongeren kunnen vreemde keuzes maken. Behoorlijk onhandige keuzes soms, zeker financieel. Bianca Lemmers-Versteegt, schuldhulpverlener en jongerenbegeleider voor de gemeente Den Haag, maakt het regelmatig mee. Het gesprek dat volgt op die misstap heeft soms enorme impact.
Bianca kijkt nog eens goed naar haar beeldscherm. Hè? denkt ze. Hoe kan dit? Het staat er echt. Het meldingssysteem van dreigende huisuitzettingen noemt de naam van Lisette, een alleenstaande moeder van halverwege de twintig met wie Bianca kort daarvoor nog gesproken heeft, als haar begeleider bij het Jongeren Perspectief Fonds.
Ontruiming op komst
‘Ze zat al paar maanden bij mij in een traject’, blikt Bianca terug. ‘Een moeder van twee kinderen, die er echt op gebrand was om van haar schulden af te komen. We hadden intensief contact met elkaar. Mijn collega en ik waren al een eind op weg met het sorteren van de post en een eerste beeld krijgen van haar schulden. Het budgetbeheer was opgestart, maar omdat Lisette wisselende inkomsten had bij wisselende werkgevers liep dat nog niet als zou moeten. Ze was daarom nog even zelf verantwoordelijk voor het overmaken van de huur. Ik hield de vinger aan de pols bij haar. Ze had me wel verteld dat er wat gedoe mee was, maar niet dat er al een ontruiming zat aan te komen.’
Moederliefde
Na de melding nodigen Bianca en haar collega Lisette direct uit voor een gesprek. In de spreekkamer van het stadskantoor treffen ze een timide jonge vrouw, die meteen breekt als haar om uitleg wordt gevraagd. Snikkend vertelt ze hoe zwaar ze het heeft, hoe ze al heel lang overloopt van de stress waardoor ze niet de moeder is die ze wil zijn. Haar jongste, een zoontje van 2, is thuis zo druk dat ze het nauwelijks aankan. Haar oudste, een meisje, gaat al naar school, haar zoontje gaat naar de kinderopvang. Dat is de plek waar het ventje zich happy voelt, daar heeft hij ook zijn vriendjes. Ze zou het verschrikkelijk vinden om hem dat te ontnemen. Dat doet ze dus ook niet. Maar na het betalen van de kinderopvang blijft er elke maand te weinig over voor de huur.
‘Een keuze uit moederliefde’, vertelt Bianca. ‘Zo noemde ze het. Tussen de tranen door. Ik zat met kippenvel tegenover haar, met een enorme brok in m’n keel. Ik snapte haar zo goed. Maar tegelijk had ze keuzes gemaakt die financieel absoluut niet konden.’
Niet boos, wel streng
Bianca en haar collega trekken zich terug op de gang om met elkaar te overleggen. ‘Allebei hadden we tranen in de ogen. Maar we moesten ook zakelijk zijn en bedenken: hoe nu verder. We besloten al snel dat we alles op alles zouden zetten om haar te helpen. Die goede indruk van de maanden daarvoor, dat was zij óók.’
Bianca Lemmers-Versteegt. Foto: Tjitske Sluis
Als ze terugkeren naar de spreekkamer is Lisette weer een beetje tot zichzelf gekomen. Bianca en haar collega gaan een stevig gesprek met haar aan. ‘Niet boos, wel streng. De boodschap moest wel landen. We zouden ons best gaan doen om de ontruiming te voorkomen, juist ook voor haar kindjes, maar het betekende ook dat ze andere keuzes moest gaan maken. En ook dat, als ze echt geholpen wil worden, volledig open moest zijn over alles.’ Ze verwachten in dat gesprek nog geen beslissing van haar. Als Lisette naar huis gaat heeft ze een boel om over na te denken.
Laten groeien als persoon
Met een beroep op een noodfonds lukt het Bianca en haar collega de ontruiming af te wenden. Lisette zegt met pijn in haar hart de kinderopvang op, vindt kort daarna ander, beter betaald werk waardoor ze de kinderopvang toch weer kan betalen. Bianca’s collega brengt ondertussen met de schuldeisers voor het schuldenpakket van bijna 55.000 euro een saneringsakkoord tot stand.
Niet veel later zorgt Lisette voor een nieuwe uitdaging door op staande voet ontslag te nemen van haar beter betaalde baan. ‘Ze had al verteld dat ze het zwaar had daar’, vertelt Bianca. ‘Het soort werk paste totaal niet bij haar, maar het ergste was dat ze enorm werd gepest. Ze wilde het volhouden vanwege het inkomen, uit verantwoordelijkheid voor de kinderen, maar toen ze me belde met de boodschap dat ze nú wegreed van die fabriek en er nooit meer terug zou komen, snapte ik die beslissing meteen.’
Met wat financiële noodverbanden weet Bianca de boel op de been te houden. In diezelfde periode voert ze intensieve gesprekken met Lisette over haar toekomst. Als Lisette aangeeft dat ze in de zorg zou willen werken, koppelt Bianca haar via de gemeente aan een leer-werkmakelaar die haar helpt aan een betaalde baan in combinatie met een MBO-opleiding. ‘Dat is zo mooi aan mijn werk: ik mag breed met een jongeren aan de slag. Ze komen bij ons binnen omdat ze financieel in de shit zitten, maar je probeert ze ook te laten groeien als persoon.’
Diep in de ogen
Terugkerend thema in Bianca’s gespreken met Lisette zijn gevoelens van falen en zelfverwijt, de angst om afgewezen te worden om je fouten of problemen, en hoe die je dan blijven opvreten. ‘Daar konden we goed met elkaar over praten. Misschien juist door dat heftige gesprek in het begin, toen we elkaar echt diep in de ogen hebben gekeken.’
‘Ze had een goede band met haar moeder. Toch durfde ze haar uit schaamte niet te vertellen over haar schulden. Het zat haar vreselijk dwars. Toen ze er eindelijk de moed voor had, kreeg ze er tot haar verrassing meer steun voor terug.’
Lisette durft haar moeder zelfs te bekennen dat ze een poos geleden sieraden van haar heeft beleend. Twaalf stuks in totaal, ter waarde van zo’n 7.000 euro. ‘Op het moment dat ze dat opbiechtte kon ze er ook gelijk bij vertellen dat ze aan het sparen was om ze van het pandhuis terug te kopen. Aan dat succes had ze intussen zelf kunnen werken. Die meid is een ster geworden in budgetteren en sparen. In het begin had ze echt geen flauw benul, maar ze bleek het heel goed te kunnen leren.’
Na drie jaar coaching van Bianca staat Lisette op eigen benen. Momenteel volgt ze naast haar werk in de zorg een HBO-opleiding. ‘Laatst appten we nog even met elkaar’, zegt Bianca met een glimlach. ‘Ze zit lekker in haar vel, schreef ze. Met de kinderen gaat het ook heel goed.’
Interview: Mirjam Pool. Beeld: Tjitske Sluis
Lisette heet in werkelijkheid anders.
6 tips van Bianca Lemmers-Versteegt
- Zorg dat je er bént. Jongeren maken fouten. Dat mag ook, het hoort bij hun groeiproces. Juist dan moet je er zijn – om die fout te helpen herstellen én de jongere ervan te laten leren. Neem het niet persoonlijk.
- Houdt een hulpvrager zich niet aan de afspraak? Heeft hij of zij iets verzwegen? Hoe lastig het misschien ook is, probeer een open houding te bewaren en zoek naar de reden die erachterzit.
- Durf duidelijk te zijn in gesprekken, dat helpt bij het vervolg.
- Erken je eigen fouten. Ook jij kunt best eens iets vergeten zijn te doen. Of je had iets op een andere manier moeten zeggen. Benoem het. Het versterkt de band met je klant.
- Is er een dip in de relatie, zoom dan even uit en hou de totale ontwikkeling van je hulpvrager in het oog.
- Als je merkt dat het nodig is, neem in gesprekken dan ook tijd voor het mentaal sterker maken van je hulpvrager.
