NVVK-lid De Schie benadrukt belang van opbouwen vertrouwensband

'Te weinig oog voor informele schulden'

6 februari 2024

Het onderzoek 'Informele schulden: een tweezijdige medaille, Verkennend onderzoek naar informele schulden onder Nederlandse moslims' concentreert zich op informele schulden in de moslimgemeenschap. Maar 'een deel van de aanbevelingen is breder toepasbaar, namelijk op inwoners met een migratieachtergrond én inwoners met een Nederlandse achtergrond', aldus de onderzoekers.

Persoonlijke aandacht

Er is sprake van negatieve beeldvorming en weinig vertrouwen in 'formele organisaties', schrijven de onderzoekers op basis van gesprekken die ze voerden met hulpverleners en hulpbehoevenden. Dat komt door:

• negatieve ervaringen uit het verleden waarin mensen met wantrouwen zijn behandeld. Ook de Toeslagenaffaire en incidenten van discriminatie hebben hier invloed op gehad.
• gebrek aan persoonlijke aandacht, terwijl mensen juist met specifieke gevoelens, trauma’s of moeilijke omstandigheden zitten.
• formele instellingen zouden zich vaak richten op het behandelen van symptomen en het aanpakken van gevolgen van problemen, in plaats van de onderliggende oorzaken.
• ook vindt een deel dat formele instanties een jargon hanteren dat moeilijk te begrijpen is voor hun doelgroep.
• het proces bij formele organisaties wordt veelal als bureaucratisch en hard ervaren.

De onderzoekers noteren dat 'in schuldtrajecten wordt ingezet op formele schulden. Er is doorgaans geen oog en er zijn geen passende hulpvormen voor de informele schulden die mensen kunnen hebben. Informele schulden passen alleen in een schuldregeling als ze formeel zijn vastgelegd, bijvoorbeeld bij de notaris: maar dit is vaak niet het geval. Het is daarom belangrijk dat hulpverleners meer kennis hebben over informele schulden, en dat deze schulden in het schuldhulpverleningstraject kunnen worden meegenomen'.

Aanbevelingen

Dit zijn de aanbevelingen uit het onderzoek:

Aantonen van informele schulden

In een reportage van het NOS Journaal over het onderzoek (begint op 12.21) benadrukt onze senior beleidsadviseur Joeri Eijzenbach om niet te snel af te haken wanneer er sprake is van informele schulden. 'Vaak kun je op een bepaalde manier aantonen dat er geld is geleend. Via een bankafschrift, of andere documentatie. Dus dan zouden dat soort schulden meegenomen kunnen worden. En dan kun je toch hulp krijgen', aldus Eijzenbach.

Dat is ook de ervaring van directeur Bahattin Turkoglu van schuldhulpverlener De Schie. Dit NVVK-lid richt zich in het bijzonder op mensen met een migratieachtergrond, en afficheert zich als 'de multiculturele hulpverlener'. Turkoglu: 'Informeel lenen komt vooral voor onder de eerste en tweede generatie Turken en moslims voor. Vanuit solidariteitsoverwegingen wordt er een onderhandse lening tussen familieleden aangegaan. Hoewel er geen cijfers zijn, denk ik dat het aantal informele schulden in relatie tot formele schulden niet enorm hoog zal zijn.' 

Volgens Turkoglu is een belangrijke aanleiding voor zulke onderhandse leningen dat de familie elkaar vanuit cultuur en geloof ook financieel wil helpen. 'Een andere reden is dat de lener niet in een sterke financiële positie verkeert om bij een bank geld te lenen. In dit kader speelt het verbod op rente vanuit Islam een minder belangrijke rol.'

Vertrouwensband opbouwen

De onderzoekers zien 'gebrek aan vertrouwen en gebrek aan aansluiting bij de leefwereld en begrip voor wat er leeft binnen de gemeenschap rond informele schulden'. Volgens Turkoglu wijst dat op de meerwaarde van organisaties als De Schie.

Bahattin Turkoglu

'Wat betreft het taboe om erover te praten is ons beeld dat het best meevalt', zegt hij. 'Als je eenmaal met de persoon in kwestie een vertrouwensband band op hebt kunnen bouwen zal hij ook de informele schulden aan de orde stellen. Wij hebben dossiers waarbij wij de informele schulden hebben meegenomen en ook oplossingen tot stand hebben gebracht.'

Cultuursensitief benaderen

'Deze aanpak vergt wel een specialisme. Het aangaan van een lening bij een familielid kan in geval van een familieruzie allerlei andere problemen met zich meebrengen. Daarom is het van belang om de informele schulden samen met de formele schulden integraal, vanuit een cultuursensitieve benadering, aan te pakken. Dan kan je een passende oplossing tot stand brengen.' Turkoglu pleit dan ook voor gespecialiseerde hulp aan hulpvragers met een migratieachtergrond.

deschie.nl