Het aantal mensen dat afgelopen jaren instroomde in een Wsnp-traject (Wet schuldsanering natuurlijke personen) daalde flink: van 11.700 in 2015 tot 1.877 in 2022.

De beroepsvereniging van de Wsnp-bewindvoerders, die dus al langer een sterke daling ziet van het aantal dossiers, overhandigde daarom onlangs aan de Tweede Kamercommissie SZW de effectrapportage ‘Secundaire toegang schuldhulpverlening’. Daarin wordt op basis van een pilot gepleit voor een extra route naar de schuldhulpverlening, met keuzevrijheid en directe doorverwijzing naar de meest geschikte hulp: gemeentelijke schuldhulp, of tijdelijk schuldenbewind, of door naar de Wsnp met hulp van een Wsnp-bewindvoerder. 

Te veel mensen niet in beeld  

In de pilot, in 2021 gestart en gefinancierd door het ministerie van Justitie en Veiligheid, verzorgden niet  gemeentelijk schuldhulpverleners maar Wsnp-bewindvoerders de aanvraag bij de rechter voor toegang tot de Wsnp.

In 50 procent van de gevallen, zo bleek, was zo'n een aanvraag niet nodig maar werd alsnog een succesvolle minnelijke regeling tot stand gebracht. Ook dat traject deden de Wsnp-bewindvoerders zelf. De Kamer hoopte met deze pilot te bereiken dat de toegang tot een oplossing voor schulden breder zou worden.

Dat lijkt het geval; in ruim 50 procent van de gevallen is iemand geholpen die nog niet eerder in beeld was bij de gemeente. Maar een belangrijke kanttekening is: driekwart van de mensen die geholpen zijn kwam via een beschermingsbewindvoerder in beeld bij de Wsnp-bewindvoerder.  

Gebrek aan vertrouwen 

In de rapportage 'Secundaire toegang schuldhulpverlening' pleit de beroepsorganisatie van Wsnp-bewindvoerders ervoor om naast de reguliere route van de gemeentelijke schuldhulpverlening een secundaire route in te stellen.

‘De resultaten onderstrepen het belang van samenwerking tussen verschillende beroepsgroepen om meer mensen effectief te kunnen helpen’, zegt Michiel Noordzij, voorzitter van BBW hierover. ‘We zouden veel sneller per casus moeten doorverwijzen naar de meest geschikte hulp. Soms is dat gemeentelijke schuldhulpverlening, omdat er bijvoorbeeld veel meer problemen spelen. Soms is iemand beter af bij tijdelijk schuldenbewind en soms is er een Wsnp-bewindvoerder of een andere wettelijk bevoegde professional nodig om een oplossing te vinden.’ 

'Dring hulpvragers geen keuze op'

Joeri Eijzenbach, coördinator strategie, beleid & lobby bij de NVVK, stelt dat de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) een waardevol onderdeel is van de gereedschapskist van de schuldhulpverlener. ‘Daar waar nodig moet de Wsnp effectief ingezet worden’, zegt hij.

‘Maar de urgentie om naast de primaire route van de gemeentelijke schuldhulpverlening een tweede, secundaire route op te zetten zien we niet. De cijfers uit de pilot laten vooral ook zien dat een samenwerking met beschermingsbewindvoerders kan helpen. Inwoners willen simpelweg van hun schulden af en moeten niet hoeven te kiezen tussen verschillende routes.’ 

'Liever beter verbinden dan nieuwe route'

Hij benadrukt dat gemeenten wettelijk verplicht zijn om te helpen bij schulden, ook wanneer iemand onder bewind staat. Het is ook belangrijk dat er in de hulpverlening één regisseur is. Dat is niet alleen voor de hulpvrager belangrijk maar ook voor de schuldeiser. Ook die wil steeds weten waar hij aan toe is.  

Eijzenbach: ‘Voor de Wsnp geldt in het geval van de hulpvrager veel meer dat je moet kunnen voldoen aan alle wettelijke eisen die tijdens het traject gehanteerd en gecontroleerd worden. De Wsnp diende vroeger als een noodzakelijke stok achter de deur voor het minnelijk traject. Nu kunnen we de Wsnp inzetten waar dat effectief is. Als minnelijk geen optie is of als een dwangakkoord niet slaagt dan kan de Wsnp een goede oplossing zijn. Maar in plaats van nieuwe trajecten en routes op te zetten zien wij meer in het leggen van een betere verbinding, om de beschikbare capaciteit in te zetten waar dat nodig is.’ 

Samenwerking met gemeenten en bewindvoering essentieel 

De NVVK pleit al veel langer voor een sterkere verbinding tussen beschermingsbewind, Wsnp-bewindvoerders en de gemeente, zegt Eijzenbach. ‘Gemeenten maken al gebruik van de expertise van specialisten in de branche, voor de hulp aan bijvoorbeeld ondernemers zien we dat al jaren toenemen.’

Hij wijst erop dat niet alle gemeenten zelf over de expertise beschikken om alle verschillende doelgroepen te helpen en daarom vaak externe hulp zoeken. ‘Wat ons betreft is die samenwerking tussen professionals essentieel en is bovenal van belang dat hulpvragers niet te veel merken van alle partijen die betrokken zijn. Bied hulpvragers geen róutekaart naar hulp aan, bied ze datgene aan waarvoor ze bij de gemeente aankloppen: hulp.’  

Lees hier effectrapportage ‘Secundaire toegang schuldhulpverlening’