Ellen Hennekens over landelijke beleidsvoorstellen
‘Structurele aanpak drinkwaterafsluiting begint bij intensiever contact leggen’
De voorgenomen maatregelen om minderjarige kinderen te beschermen tegen drinkwaterafsluitingen zijn veelbelovend. ‘Maar het zal van gemeenten en drinkwaterbedrijven een gedegen afstemming en samenwerking vragen om ze echt succesvol te laten zijn’, stelt NVVK-beleidsadviseur Ellen Hennekens.
Ze reageert in dit artikel op de Kamerbrief die 29 augustus verstuurd werd over de bescherming van kinderen tegen afsluiting van drinkwater. ‘Ik ben blij dat drinkwaterafsluitingen nu onder de aandacht van de Kamer zijn gebracht’, zegt Hennekens. ‘Het risico dat drinkwaterbedrijven het water afsluiten in gezinnen waar de drinkwaterrekening niet betaald wordt is te groot. Rijksoverheid, de drinkwaterbedrijven en uiteindelijk ook de gemeenten zijn na de uitspraak in de zaak die Defence for Children aanspande echt aan zet om daar iets tegen te doen.’
Kinderen altijd beschermd tegen waterafsluitingen
De NVVK heeft altijd gepleit voor een zorgvuldige afweging voordat je het middel van drinkwaterafsluiting inzet, zegt Hennekens. ‘En het is extra belangrijk om kinderen hiertegen te beschermen. Dat kwartje lijkt nu gelukkig ook gevallen bij de drinkwaterbedrijven en bij de betrokken ministeries. Verder mag afsluiting alleen plaatsvinden als dat proportioneel is gegeven de hoogte van de achterstand. Ook moet je er álles aan gedaan hebben om afsluiting te voorkomen. De wetgever moet daarvoor een minimale basis voorschrijven, in mijn optiek. Die basis, de Afsluitregeling water, is nu onvoldoende. Zeker als je die vergelijkt met vorig jaar aangescherpte Afsluitregeling energie.’
Hoe de Kamerbrief er kwamDe Kamerbrief van de ministeries van IenW en SZW is een gezamenlijke reactie op het Regioplan-rapport 'Bescherming kinderen tegen afsluiting van drinkwater en energie', waaraan de NVVK heeft bijgedragen. In maart jl. oordeelde het Haagse gerechtshof dat drinkwaterbedrijven huishoudens met kinderen ook na afsluiting moeten blijven voorzien van voldoende drinkwater volgens WHO-normen. Defence for Children en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten hadden de zaak aangespannen en werden in hoger beroep in het gelijk gesteld: de huidige praktijk schendt kinderrechten. Nederland telt ongeveer 8,5 miljoen drinkwateraansluitingen. In 2023 waren er 1300 afsluitingen. Het aantal getroffen huishoudens met kinderen is onbekend. |
De NVVK pleitte al langer bij het Rijk en drinkwaterbedrijven voor aanscherping van de minimale eisen aan wat drinkwaterbedrijven moeten doen om afsluiting te voorkomen. Hennekens zegt daarover: ‘Het is sinds een aantal jaren een samenspel tussen gemeenten en waterbedrijven, iets wat je gelukkig ook terugziet in de voorgenomen maatregelen in de Kamerbrief. Van de waterbedrijven vraagt het dat zij een zorgvuldig sociaal incassoproces uitvoeren, maar vervolgens ook het maximale doen om gemeentes te faciliteren in het doen van een tijdig hulpaanbod aan de klant met betalingsachterstanden. Dat betekent niet alleen in alle gevallen een vroegsignaal als een eigen sociaal incassoproces niet slaagt. Maar ook te allen tijde zorgen voor een afsluitsignaal, wanneer afsluiting daadwerkelijk dreigt. Vervolgens zijn gemeenten aan zet om hier de benodigde inzet op te leveren en hulp aan te bieden.’
Hoe gaat het nu bij een afsluiting in een huishouden met minderjarige kinderen?
‘Bij de drinkwaterbedrijven is niet bekend in welke huishoudens minderjarige kinderen wonen. Dat kan ook niet omdat zij geen toegang hebben tot de Basisregistratie Personen (BRP), dat heeft alleen de gemeente. Nu is het dus zo dat als bij huisbezoek een kinderfietsje in de tuin ligt of laarsjes in de gang, deze constatering ervoor zorgt dat afsluiting afgewend wordt. Maar je begrijpt dat deze werkwijze verre van waterdicht is.’
Belangrijkste beleidsmaatregelen uit de KamerbriefDit zijn de drie belangrijkste beleidsmaatregelen die in de Kamerbrief worden aangekondigd en die het Rijk en drinkwaterbedrijven gezamenlijk oppakken:
|
De in de Kamerbrief voorgestelde maatregelen om minderjarige kinderen in hun gezinnen te beschermen tegen drinkwaterafsluitingen zijn positief, volgens Hennekens. ‘Er worden mooie stappen in de goede richting gemaakt. Maar het zal van gemeenten en drinkwaterbedrijven een gedegen afstemming en samenwerking vragen om ze succesvol te laten zijn. Belangrijk is dat eerst de sociale incasso goed wordt uitgevoerd, geholpen door striktere wettelijke kaders. Dat verbetert voor gemeenten ook de informatiekwaliteit in de vroegsignalering.’
Verbeterplan vroegsignalering
‘Maar dan nog zijn we er niet’, zegt Hennekens. ‘De beoogde wijzigingen beschermen het recht op water, ook voor kinderen, maar garanderen nog geen duurzame oplossing. Het blijft namelijk de vraag waarom een huishouden de drinkwaterrekening niet betaalt. Als dat relatief lage bedrag al niet lukt is er vaak veel meer aan de hand. Het is goed als de drinkwatertoevoer altijd gegarandeerd blijft voor kinderen. Een structurele aanpak van de problemen begint echter bij het veel eerder en intensiever contact met deze gezinnen proberen te leggen, zowel vanuit drinkwaterbedrijven en andere vastelastenpartners als vanuit gemeenten.’
In de Kamerbrief wordt daarom ook het verbeterplan vroegsignalering genoemd dat naar verwachting eind 2024 verschijnt en waar ook de NVVK bij betrokken is. De aanpassingen die I&W en de drinkwaterbedrijven van plan zijn door te voeren, dienen ook als inbreng voor dit bredere verbeterplan, aldus de brief.
'Niet ongewassen naar school'
Gemeenten hebben nu al een belangrijke rol in het voorkomen en zo nodig duurzaam oplossen van problematische schulden en moeten die rol ook houden, volgens Hennekens. ‘Als je echt iets wilt betekenen voor het kind en andere huishoudens voor wie afsluiting dreigt, dan moet je de cirkel sluiten’, concludeert ze. 'Laat het tijdig aanbieden van hulp om erger te voorkomen niet aan het toeval over. Dan bestaat de kans dat er kinderen tussen wal en schip vallen. Geen kind verdient het om zonder drinkwater of ongewassen naar school te moeten gaan. Dat vraagt inzet van alle betrokken partijen.’
Sleutelwoorden
