Tilburgse pilot brengt iedereen bij de les
De pilot in Tilburg om meer zicht te krijgen op inwoners die onder bewind willen, was voor de rechtbank minstens zo nuttig als voor de gemeente. ‘Rechtbanken kunnen strakker sturen en beter toezicht houden’, omschreef kantonrechter Astrid van Rossum de lessen die de rechtbank uit de pilot trekt.
Ook Tilburg heeft veel geleerd van het experiment om mensen die onder bewind willen, eerst in gesprek te laten gaan met de gemeente. Dat bleek tijdens de Donderdagmiddagsessie over 'beschermingsbewind en gemeentelijk adviesrecht' die de NVVK organiseerde.
‘Klanten afpikken’
Manager schuldhulpverlening Joke de Kock bekende dat de start van de pilot intensief was. "De eerste maand was moeilijk, want we waren als schuldhulpverleners niet gewend om met andere partijen over onze klanten te praten. En de reactie van de bewindvoerders was aanvankelijk: het is de gemeente zelf die veel schulden veroorzaakt, en nu pikken jullie onze klanten af."
Er moest echter wat gebeuren, bleek uit haar toelichting tijdens de Donderdagmiddagsessie. "In Tilburg waren hele straten die bij dezelfde bewindvoerder zaten. Jongeren leerden niet van hun ouders met geld om te gaan. Die wilden wij liever zelf tools in handen geven om ze hun geld te leren beheren. Bewind kon voor hen een optie zijn, maar niet zo automatisch als de praktijk was."
Weerstand verdween
De aanvankelijke weerstand bij de bewindvoerders sloeg snel om, vertelde De Kock. "Bij onze bezoeken bleken we erg welkom. We hebben in de pilotperiode van hen zelfs 300 extra dossiers gekregen voor schuldhulp."
Haar waardering voor bewindvoerders is gegroeid, vertelde ze. Tegelijk leverde het intensievere contact de gemeente een forse besparing op. De pilot resulteerde in een halvering van de groei aan schuldenbewinden. Dat scheelt de gemeente in vijf jaar een miljoen euro aan bewindkosten vanuit de bijzondere bijstand. 'Als er geld moet naar bewind, dan doen we dat natuurlijk", stelde De Kock. "Maar door de samenwerking kun je meer betekenen voor de burger, en zorgen voor de juiste hulp."
Noodzakelijk kwaad
Erwin Bel, directeur van bewindvoerder CAV, reageerde op de ervaringen die Joke de Kock schetste. Hij kijkt met een positief gevoel naar de pilot. "Bewind is een noodzakelijk kwaad", vindt Bel. "Ik heb ook het liefste dat mensen het zelf redden."
Toch plaatste hij met een onthullend rekensommetje een kritische kanttekening bij de pilot. "Landelijk geven we nu via de bijzondere bijstand 100 miljoen uit aan beschermingsbewind. Dat is 0,001 procent van ons bruto nationaal product. Dat is veel te weinig, vind ik."
Vergoeden als langdurige zorg
Zijn rekensom brengt Bel bij het voorstel om schuldenbewinden niet uit de bijzondere bijstand te betalen, maar vanuit fondsen die horen bij langdurige zorg. "Waarom zou dit niet via de Sociale Verzekeringsbank vergoed kunnen worden? Waarom creëren we geen vangnet voor life-events? De pilot optimaliseert het huidige systeem. Maar ik denk dat het systeem radicaal veranderd moet worden", suggereerde Bel.
Hij vertelt over een ontmoeting met twee rechters, die hem vroegen hoeveel tijd hij jaarlijks per dossier te besteden heeft. Bel: "Wat denkt u zelf, vroeg ik ze. Tussen de 70 en 110 uur, antwoordden ze. Maar het is tussen de 17-21 uur. Daar moet dus echt eens naar gekeken worden."
Wederzijds begrip
Kantonrechter Astrid van Rossum gaf ook haar reactie op de pilot. "Goede samenwerking in de keten helpt om wederzijds begrip en vertrouwen te krijgen, een beter beeld van de middelen, snellere dienstverlening voor de burger en ook: daling van de maatschappelijke kosten van bewind. Dat vind ik belangrijk, want het is gemeenschapsgeld", aldus Van Rossum.
Bewindvoerders kunnen sneller werken aan zelfredzaamheid, concludeert ze uit de pilot. En ook: "De rechtbank kan zaken sneller op zitting brengen. Elke ketenpartner, ook de rechtbank, heeft daar een maatschappelijke verantwoordelijkheid in. De rechtspraak kan punten winnen met strakker sturen, beter toezicht houden. En door actiever te informeren naar de mogelijkheden bij gemeenten. De wet verplicht ons ook om te kijken of er alternatieven voor bewind zijn. Als wij strenger zijn, heeft dat ook een opvoedend effect op gemeenten en bewindvoerders."
Uitgangspunten herzien
Tijdens de sessie gaf NVVK-beleidsadviseur Marieke van der Veen een terugkoppeling van het meest recente bestuurlijk overleg over het wetsvoorstel. De meningen erover zijn sterk verdeeld. Op het bestuurlijk overleg werden nieuwe uitgangspunten vastgesteld, die overduidelijk het resultaat zijn van intensief polderen. Deze uitgangspunten zijn verwerkt in het herziene wetsvoorstel dat naar de Tweede Kamer is gestuurd.
Downloads
- Powerpoint Joke de Kock (pdf, 969 kB)
- Evaluatierapport Tilburgse pilot (pdf, 4 MB)
