“Gesprek met werknemer helpt om stap naar schuldhulp te zetten”
Ervaringsdeskundige Michael Kaptein hoorde jarenlang niets van zijn werkgever, terwijl hij loonbeslag op loonbeslag onderging. “Als mijn directe manager met mij in gesprek was gegaan, op een voorzichtige, open en niet oordelende manier, dan had me dat geholpen om eerder de stap naar schuldhulpverlening te zetten.”
Kaptein zocht uiteindelijk wel hulp, maar dat gebeurde pas na een climax: hij werd dronken van de trein gehaald waarop hij werkte als machinist. Ontslag op staande voet volgde, waardoor hij geen recht had op een ww-uitkering. “Ik schaamde me te diep om naar de gemeente te gaan voor een bijstandsuitkering. Een jaar lang leefde ik met hulp van familie en vrienden”.
Kaptein vertelde zijn verhaal aan NVVK-voorzitter en gespreksleider Marco Florijn, aan het begin van de online Donderdagmiddagsessie die de NVVK organiseerde over 'werknemers en schulden'. Aan de bijeenkomst namen zo'n 70 mensen deel.
Meer dan alcoholverslaving
Kapteins schulden lopen in het jaar na zijn ontslag nog verder op. Justitie veroordeelt hem bovendien tot een voorwaardelijke gevangenisstraf en een taakstraf van 180 uur. De wending in zijn verhaal komt daardoor ook tot stand. De reclasseringsmedewerker waar hij mee te maken krijgt, begrijpt dat er meer met hem aan de hand is dan een alcoholverslaving.
Kaptein: “Zij ging uit van een holistische mensvisie en pakte al mijn problemen aan. Zo kwam ik voor mijn schulden in contact met Kredietbank Nederland. Via een minnelijke schuldregeling bereikte ik weer een schone lei. Sindsdien leef ik heel anders. Ik heb nu een bankrekening waar ik met een glimlach naar kijk”, aldus Kaptein.
Financiële educatie
Terugkijkend constateert hij dat er eerder momenten waren waarop hij openstond voor hulp. De juiste houding is dan wel belangrijk. “Stel je outreachend op, en straal als werkgever of als hulpverlener uit: ‘we hebben het beste met je voor, we willen erger voorkomen’”, adviseert Kaptein. Ook financiële educatie op school zou hem geholpen hebben, zegt hij. “Ik vind dat het onderwerp erbij hoort in het onderwijs, om je goed voor te bereiden op wat er van je verwacht wordt in de maatschappij”.
Voor zijn werkgever GGZ Friesland werkt Kaptein nu drie jaar als ervaringsdeskundige. Die functie breidt hij binnenkort uit om structureler bij te dragen aan verandering in de hulpverlening aan mensen in vergelijkbare situaties zoals hij. Voor hypotheekverstrekker Aegon was Kaptein al betrokken bij een project om brieven te verbeteren waardoor mensen met betaalachterstanden zich minder veroordeeld voelen.
Kijk het hele gesprek terug dat Marco Florijn met Michael Kaptein had:
'Mag ik je iets vertellen'
Schuldhulpverlener Walid Somers van Grip Schuldhulpverlening sloot in zijn presentatie (pdf, 698 kB) aan op de adviezen van Michael Kaptein. Ook Somers benadrukte dat een open houding belangrijk is om een goed gesprek te voeren. Hij begint vaak met de vraag ‘mag ik je iets vertellen over schuldhulpverlening?’ Wanneer je gesprekspartner daar positief op reageert is de eerste stap al gezet, aldus Somers.
Kijk de bijdrage van Walid Somers terug:
Daling aantal loonbeslagen
Deurwaarder Paul Otter, tevens Social Responsibility Officer bij Syncasso, vertelde in zijn presentatie (pdf, 2 MB) over de omgang met loonbeslagen. In 2019 werden er 244.000 beslagen gelegd, een flinke daling ten opzichte van drie jaar eerder. Toen betrof het nog 371.000 beslagen. Gemiddeld betreft het beslag een bedrag van ongeveer 7000 euro.
Een belangrijke verklaring voor de daling van het aantal beslagen is de introductie van het Digitale Beslagregister, vertelde Paul Otter. Het geeft inzicht in lopende beslagen, en daardoor kunnen deurwaarders beter zien of een nieuw beslag zin heeft.
Hij werkt graag samen in de schulden- en incassoketen, vertelde hij “Ik geloof in samenwerking. Als je elkaar in de weg zit kost dat alleen maar een enorme hoop geld. Als we samenwerken kunnen we ons werk een stuk beter doen.”
Kijk de hele bijdrage van Paul Otter terug:
Breakout-rooms
In vijf breakout-rooms gingen de deelnememers dieper in op deelonderwerpen.
Wisselende inkomsten
1. Hoe ga je bij een schuldregeling om met werknemer met wisselende inkomsten?
Ga altijd in gesprek over wat nog wel mogelijk is qua aflossing. Heb aandacht voor inkomsten uit zowel werk als UWV (en/of uitkering arbeidsongeschiktheids-verzekering). Het is bekend dat dit administratief vaak fout gaat en terugvorderingen bruto gedaan worden, omdat de afhandeling met de Belastingdienst door de werknemer gedaan moet worden. Dat kan de start van een boel ellende zijn.
Werknemers bereiken
2. Hoe bereik je als werkgever werknemers met schulden?
Pak signalen (eerder op), kom niet pas in actie bij loonbeslag. Trek het onderwerp breder, start het gesprek niet over schulden maar over financiële fitheid. En grijp life-events aan om het gesprek aan te gaan en vrijblijvend info aan te bieden.
Leren van elkaar
3. Wat kunnen schuldhulpverleners bij werkgevers en bij gemeenten van elkaar leren?
Pas je manier van benaderen aan op je klant. Iemand van de ICT afdeling bijvoorbeeld kun je vaak goed benaderen met een e-mail. Zorg voor een warme, invoelende toon in de brieven of mails die je stuurt. De NVVK-brieven verdienen verbetering op dit punt. Zorg voor ruimere openingstijden. Overdag werkt iedereen, dus introduceer ook een avond waarop je bereikbaar bent. Maak gebruik van Whatsapp in je communicatie
Reach out
4. Hoe kan de gemeentelijke schuldhulpverlening werkgevers helpen om het onderwerp te agenderen en hoe kan zij het werknemers makkelijk(er) maken hulp te laten vragen bij de gemeente?
Nog veel werk aan de winkel. Benader liever één werkgever om zijn netwerk uit te nodigen dan dat je alle werkgevers in je gemeente een brief stuurt. Ondanks de AVG is er voldoende mogelijk.
Financieel Fitte Werknemers
5. Wat biedt de website Financieel Fitte Werknemers?
Dit onderdeel startte met een presentatie (pdf, 2 MB) van projectleider Clairette van der Lans. Duidelijk werd dat werkgevers het soms moeilijk vinden het gesprek aan te gaan. Tegelijk kan de coronacrisis ervoor zorgen dat het taboe op praten over schulden afneemt, omdat nu nog duidelijker wordt dat de oorzaak voor schulden soms echt buiten jezelf kan liggen. Handig: er zijn de nodige anonieme routes naar hulp waar werkgevers hun werknemers naar kunnen verwijzen. Zie daarvoor financieelfittewerknemers.nl.
