"Door scherpere inkomensdaling is coronacrisis onvergelijkbaar"
Het uur van de waarheid breekt aan. Door de coronacrisis hebben minstens 400.000 huishoudens te maken met een scherpe daling van inkomsten. Schuldeisers laten coulance zien, maar uitstel van betaling is geen afstel. Daarom moeten schuldhulpverleners nu vol aan de bak, zegt NVVK-directeur Geert van Dijk.
Wat zeggen de cijfers van dit moment?
“Ten opzichte van vorig jaar was er in mei al sprake van 14% minder gewerkte uren. Er is dus ook 14 % minder geld verdiend. Dat percentage loopt verder op. We verwachten nog dit jaar 30% meer mensen met betalingsproblemen, en zo’n 30% meer mensen met schulden. Schuldeisers laten nu nog coulance zien, maar uitstel van betaling is geen afstel. Hun geduld neemt af naarmate het virus verder uit beeld raakt. We moeten daarom nu vol aan de bak. Want hoe eerder mensen met geldzorgen in beeld zijn, hoe beter problemen nog zijn aan te pakken.”
Wordt het al drukker bij de NVVK-leden?
“Veel van onze leden zagen de aanmeldingen in de afgelopen maanden juist teruglopen. Logisch, want iedereen was bezig met corona en bovendien sloten gemeentehuizen en wijkteams hun deuren. Tegelijk begon de economie stroever te lopen. De aanvragen voor bijstand stijgen, ondernemers en zzp’ers meldden zich voor de TOZO en de NOW-regeling en veel mensen zaten en zitten noodgedwongen thuis. Voor veel mensen betekent dat een forse inkomensdaling.”
Daar pas je dan natuurlijk je uitgavenpatroon op aan.
“Dat is bij deze inkomensdaling anno 2020 voor veel mensen onmogelijk. Vaste lasten zijn een steeds groter deel van ons uitgavenpatroon geworden. Je kunt niet in een paar maanden je huis verkopen en een ander huis vinden omdat je inkomen sterk daalt.”
Het gaat nu toch de goede kant op? We mogen weer meer, dus we besteden meer buiten de deur. Iedereen haalt juist een beetje opgelucht adem, want corona hebben we in de hand weten te houden.
“Dat is het paradoxale van dit moment. Mensen denken: we gaan de zomer in, regels worden verruimd, het gevoel van crisis ebt weg. Hoogstens is er enige zorg over een ‘tweede uitbraak’ van het virus. Maar in de economie zie je bui al komen. Kijk naar de NS, waar 2300 man weg moeten. Kijk naar KLM, dat met 3500 man denkt in te moeten krimpen. Er komt een golf van werkloosheid aan. Je kan denken: we hebben de afgelopen maanden goed doorstaan, maar de echte effecten komen nog
Bij de crisis van 2008 zagen we de hulpvraag pas na twee jaar oplopen. We hebben dus nog even de tijd?
“Absoluut niet. Deze crisis is echt niet vergelijkbaar. De inkomensterugval is veel scherper. En bovendien: wanneer we als schuldhulpverleners blijven doen wat we altijd al deden, krijgen we ook wat we altijd al hadden. En dat is dat we een groot deel van de mensen niet of te laat bereiken. Er zijn veel maatregelen genomen die de gevolgen van de crisis tijdelijk dempen. Maar die maatregelen stoppen. Dat zal tot een zeer snelle stijging van de problematiek leiden.”
En daar komen dan nog de mensen bij die al voor corona in de problemen zaten en die de afgelopen maanden wegbleven…
“Precies. Bij veel schuldhulpverleners is het contact met de bestaande groep hulpvragers verminderd of verdwenen. Nieuwe instroom was minder dan in voorgaande jaren. Ook dat moeten we zo snel mogelijk herstellen.”
Dat klinkt alsof de komende maanden alle verloven moeten worden ingetrokken?
“De NVVK-leden en anderen die in het sociaal domein werken moeten actief de boer op. Hulpvragers wérven in plaats van afwachten of ze ons weten te vinden. Wekelijks adverteren in lokale media bijvoorbeeld. Een telefoonlijn openen voor vragen over financiële zorgen. In de lokale samenleving duidelijk maken waar mensen moeten zijn als ze vragen hebben over hun financiën. Met schuldhulpverleners in het wijkbureau gaan zitten om daar meteen advies te kunnen geven. Zet alle kanalen in om mensen uit te nodigen te komen praten over geldzorgen, hoe eerder, hoe beter.”
Hebben we daar als schuldhulpverleners voldoende mensen voor?
“We hoeven dit niet alleen te doen. Juist niet. Als je in contact bent met een hulpvrager kun je vaststellen welke hulp nodig is. Misschien is doorverwijzen naar de bank voldoende, om een betalingsregeling te treffen. Of contact leggen met een vrijwilliger die helpt om zaken op orde te brengen. Voor anderen kan een app die grip geeft op de persoonlijke financiën genoeg zijn.”
Het concept van de Nationale Schuldhulproute, zeg maar.
“Ja, daar is het idee dat veel mensen doorverwezen kunnen worden naar online advies, online vrijwilligers, vrijwilligers waar je mee afspreekt of professionele schuldhulp. Die vier mogelijkheden zijn geen stations waar mensen langs moeten. Het zijn opties die je toepast op basis van de hulpvraag die mensen stellen. Op die manier kunnen we veel meer mensen helpen.”
Het is alle hens aan dek?
“Deze aanpak is de enige manier om de verwachte stijging schuldenproblematiek aan te pakken. We zitten nu in het oog van de storm, de golf van betalingsproblemen en betaalachterstanden komt snel dichterbij. De coronacrisis is zonder precedent. Je kunt die niet vergelijken met crises uit het verleden. Het lijkt momenteel relatief rustig, maar juist nu moeten we met z’n allen hard aan de bak.”
