Kennis en kritisch doorvragen belangrijk bij schuldhulp aan ondernemers

30 juli 2020

Tijdens het spreekuur voor schuldhulp aan ondernemers dat we onlangs organiseerden, vertelden Janine Ottenhof (Zuidweg & Partners), Silke Eitink (ROZ Groep) en Jeanette Kram (Kram & Meersma) over hun werk. Ze beantwoordden onder leiding van beleidsadviseur Marieke van der Veen ook vragen van de zestig deelnemers aan het online spreekuur.

Hoe organiseer je het?

Janine Ottenhof van Zuidweg merkt dat er nog steeds gemeenten zijn die niets geregeld hebben voor ondernemers. “Daar klopt een ondernemer aan en krijgt nul op het rekest”, zei ze. Onnodig, want elke gemeente kan deze hulp op poten zetten. Janine legde uit dat er grofweg drie manieren zijn om het te organiseren:

1. Je kunt het als gemeente zelf doen. Voorwaarde is dan wel dat je voldoende aanvragen krijgt om het goed uit te kunnen voeren. Met twee of drie zaken per jaar ontwikkel je niet de juiste kennis en hou je die ook niet up to date.
2. Je kunt begeleiding inkopen. Er zijn een aantal gemeenten die dat doen. Er zijn meerdere goede organisaties die zich bezighouden met schuldhulp aan ondernemers. Met hen kun je een samenwerkingsafspraak maken of een raamcontract afsluiten. Sommige grote gemeenten besteden zo’n contract aan. Bijvoorbeeld als onderdeel van het complete pakket aan schuldhulpverlening.
3. Je kunt dit ook doen via een samenwerkingsverband met meerdere gemeenten. Het ligt eraan hoe de gemeente georiënteerd is. Doet ze graag alles zelfstandig, of is ze juist sterk gericht op samenwerking in de regio? Een bestaand samenwerkingsverband op andere gebieden kan je ook gebruiken om samen op te trekken in het aanbieden van schuldhulp aan ondernemers.

Andere vragen stellen

Jeanette Kram van Kram & Meersma maakte duidelijk dat er qua proces niet zoveel verschil is tussen schuldhulp aan ondernemers en aan particulieren. Er moeten wel andere vragen beantwoord worden. Tijdens het spreekuur werd een casus ingebracht van iemand die vanuit een ww-uitkering een fotostudio wil overnemen, terwijl hij een aantal schulden heeft die 8 - 10 jaar oud zijn.

Jeanette: “De vraag is dan: is het een goed idee, is er voldoende omzet om de kosten van de onderneming te betalen en dan ook nog genoeg over te houden? Wat weet degene die de studio wil verkopen daarover? Hoeveel omzet was er? Hoeveel winst maakte de verkoper met de studio?”

Voor veel gemeenten is het besef dat zij ook ondernemers in schulden moeten helpen nog maar kortgeleden ‘geland’. Janine Ottenhof noemt de gemeente Hilversum als voorbeeld. Hun beleidsplan op dit gebied is nog maar een paar maanden geleden gepubliceerd.

Ook de gemeente Arnhem experimenteert met een pilot voor schuldhulp aan ondernemers, vertelde Janine.

Gemeente staat borg voor kosten

In Sudwest-Fryslân heeft de gemeente al enkele jaren geleden besloten borg te staan voor de kosten van schuldhulpverlening (pdf, 1 MB) aan ondernemers, ongeacht of deze nu wel of niet in aanmerking komen voor steun op basis van het Besluit bijstandsverlening voor zelfstandigen dat in 2004 tot stand kwam. 

Veel gemeenten stellen als voorwaarde voor het verlenen van schuldhulp dat de betrokken onderneming in aanmerking komt voor Bbz, maar lang niet elke ondernemer haalt die lat. Val je buiten de criteria, dan blijf je als zzp’er met lege handen achter. Ottenhof: “In Sudwest Fryslân word je als ondernemer dus altijd geholpen. Dat is voor die mensen heel plezierig. Ze weten waar ze terecht kunnen en ze weten dat de gemeente eventueel de kosten voor de hulp betaalt.”

Het begint met vertrouwen

Silke Eitink werkt in Twente in een samenwerkingsverband met 22 gemeenten in de regio Twente en Achterhoek. Haar werkgever, gemeente Hengelo/ROZ Groep voert de Bbz uit en verzorgt advies, coaching, trainingen, financiering en schuldhulpverlening voor ondernemers en starters. Silke: “Als gemeente moet je voor jezelf vaststellen: welke kennis heb je en wat wil je, met welke partners. Schuldhulpverlening aan ondernemers kan een bodemloze put worden als je kijkt naar de hoeveelheid partijen met wie je afspraken kunt maken, ook over vroegsignalering bijvoorbeeld. Baken dat dus goed af.

"Maak ook goede afspraken met de andere gemeenten met wie je samenwerkt, over de betaling en de evaluatie van de dienstverlening. Wij hebben tegen de deelnemende gemeenten gezegd: alles wat we voor jullie doen registreren we. Voor wat betreft de afspraken met betrekking tot de kosten, daar zijn verschillende mogelijkheden voor. Zo kun je elk uur registreren en declareren, een bedrag vooraf bepalen, per afgeronde fase declareren, op basis van resultaten, etc. Voor dit laatste zou dan goed moeten worden besproken wat als resultaat gezien wordt. Denk aan betalingsregelingen, advies, begeleiding naar Wsnp, bemiddeling etcetera. Het begint wel met vertrouwen in elkaar. Dat is de basis. En verder zeg ik: kom gerust een dagje meelopen om te kijken hoe het hier werkt!”

Zorg intern en extern voor bekendheid

Janine: “Een belangrijk aandachtspunt vind ik: zorg dat ook binnen de gemeentelijke organisatie goed bekend is wie wat doet. Ik werk via Zuidweg & Partners voor een groot aantal gemeenten. We komen veel tegen dat een afdeling Bijzondere bijstand zelfstandigen niet weet wat de afdeling Wmo doet en omgekeerd. Een ondernemer in zo’n gemeente die niet voor Bbz in aanmerking komt, belandt dan tussen wal en schip omdat hij niet doorverwezen wordt naar de eigen afdeling schuldhulpverlening. Men weet dan niet welke mogelijkheden de gemeente biedt.”

Silke: “Belangrijk is ook: weet een ondernemer in je gemeente waar hij met zijn vragen terecht kan?”

Basisvragen om te stellen

Tijdens het spreekuur kwamen de volgende onderwerpen langs:

1) Wat zijn de belangrijkste vragen die je moet stellen als een ondernemer met schulden zich meldt?

De basisvraag is: haal je – los van betalingen wegens de schulden – zoveel uit het bedrijf dat alle vaste lasten betaald kunnen worden, dat je andere betalingsverplichtingen na kunt komen, hou je ruimte over om te reserveren voor de aanslagen vanwege de zorgverzekeringswet en de inkomstenbelasting, en kun je een buffer reserveren voor onverwachte gebeurtenissen? Als je antwoord op die vragen hebt, kun je een inschatting maken of het bedrijf voldoende levensvatbaar is om door te gaan. Uitgangspunt is dus: bekijk het bedrijf in een situatie zonder schulden. Vervolgens moet je nagaan hoe ‘nijpend’ de schulden zijn. Dreigt er al beslag bijvoorbeeld? Daarnaast speelt je ervaring als hulpverlener een rol. Vertelt degene voor je echt het hele verhaal, of schetst hij de situatie rooskleuriger dan hij is? Daar moet je doorheen prikken.

Nuttige informatie

2) Waar vind je nuttige informatie om een ondernemer met schulden te helpen?

• Samen met Geldfit Zakelijk bieden wij vanaf september gratis hulp aan ondernemers met schulden.
• Bij het Nibud vind je informatie over een geldplan voor zzp’ers. Dat plan bevat een vragenlijst voor ondernemers waarmee ze vast kunnen stellen: waar sta ik, en moet ik wel of niet hulp inschakelen.
• Het Nibud biedt ook een praktisch geldboek voor ondernemers aan. Voor beginnende schuldhulpverleners aan ondernemers is het een heel nuttig boek om eens door te nemen.
• Op de site van Zuidweg & partners vind je een korte check die ondernemers kunnen doen om na te gaan of ze hulp nodig hebben.
• De KvK biedt een goed overzicht van de corona-steunregelingen waar ondernemers met weinig of geen inkomsten een beroep op kunnen doen.  

Belastingschuld saneerbaar?

3) Kan de belastingschuld van een zzp’er gesaneerd worden?

Ja, afhankelijk van de ontstaansgeschiedenis. Betalingsachterstanden kunnen gesaneerd worden, het wordt wat lastiger als er onregelmatigheden zijn geconstateerd bij boekenonderzoek. Maar in principe kan er gesaneerd worden. Soms moet je kiezen voor een dwangakkoord om de Belastingdienst ervan te overtuigen dat jouw plan de enige manier is om zoveel mogelijk af te betalen.

Aanslagen definitief maken

4) Hoe ga je om met een situatie waarin er ambtshalve aanslagen liggen van de Belastingdienst over eerdere jaren, terwijl de boekhouding niet compleet is?

Neem dan contact op met de Belastingdienst om na te gaan of de ambtshalve aanslagen (dat is een aanslag op basis van een schatting, omdat er geen aangifte is gedaan) omgezet kunnen worden in definitieve aanslagen. Als er helemaal geen administratie is, wordt het wel moeilijk. De Belastingdienst baseert zich dan meestal op de situatie zoals die in de voorgaande maanden of jaren is geweest. Ga in gesprek, want in persoonlijk contact met de Belastingdienst is er vaak meer mogelijk dan je denkt. Het zijn geen boemannen, ze willen best meedenken of een pas op de plaats maken op het moment dat er een oplossing gezocht wordt voor de schulden.

Doorgaan of stoppen als ondernemer?

5) Wat doe je als je in een discussie belandt met een boekhouder over het al of niet voortzetten van de onderneming van een hulpvrager?

Bedenk dat de boekhouder zijn eigen belang heeft: de inkomsten die hij haalt uit zijn werk voor het bedrijf. Als schuldhulpverlener moet je je eigen afweging maken. Als jij ervan overtuigd bent dat het beter is te stoppen, en de hulpvrager kiest voor doorgaan, dan moet je je handen van de zaak aftrekken, omdat je niet meer zeker kunt weten of er nieuwe schulden gemaakt gaan worden bij het voortzetten van het bedrijf.

Omzetprognose maken

6) Hoe communiceer je met de Belastingdienst over de prognose van de omzet?

Dat kan vooraf of achteraf. Je kunt bij een sanering vooraf berekenen of er sprake is van omzetbelasting. Het kan ook achteraf. De Belastingdienst gaat daar ook verschillend mee om. Maak in ieder geval kenbaar dat je dit gaat doen en hoe.

Taxeren bedrijfsmiddelen

7) Hoe bepaal je bij een schuldbemiddeling de waarde van de vereffenbare bedrijfsmiddelen, en bepaal je die waarde aan het begin of aan het einde van een schuldregeling?

Je doet dit aan het begin, en je hebt er een taxateur voor nodig. De kosten van de taxatie moet de ondernemer wel kunnen betalen, vanuit zijn afloscapaciteit of vanuit eigen middelen. Je kunt aanwijzingen over de waarde vinden in de manier waarop de bedrijfsmiddelen genoteerd staan in de boekhouding.

Gebruik onze community!

 Ben je lid van de NVVK? Kijk dan ook eens op onze community om antwoorden op vragen te lezen of om zelf vragen te stellen.

Workshop ‘Schuldhulp voor ondernemers’

 Na de zomer organiseren we een workshop waarin we informeren over de stappen die je moet zetten bij schuldhulp aan ondernemers. Meld je aan voor onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.