“Digitale voordeur is dicht voor financiële hulpverleners”
Zorgverzekeraars, gemeenten, het UWV: bewindvoerders en schuldhulpverleners opereren anno 2020 nog steeds in een papieren wereld als zij zaken willen regelen met deze en andere organisaties. Oorzaak: de niet-overdraagbare Digid-code. “Alle digitale voordeuren zijn voor ons gesloten.”
Omroep Max besteedde in het programma Meldpunt aandacht aan het onderwerp. In de uitzending maakte de omroep de resultaten bekend van een enquête onder 700 bewindvoerders. “Als ik de Digid-code van cliënten niet meer kan gebruiken kan ik beter stoppen met mijn werk”, aldus een enquêtedeelnemer. 93 % logt weleens in met Digid-gegevens van een cliënt, hoewel dat verboden is.
Aansprakelijkheidsrisico
“Een schokkend percentage”, reageerde directeur Erwin Bel van bewindvoerder CAV. Hij werd namens de NVVK geïnterviewd. Bel: “Al die bewindvoerders lopen het risico aansprakelijk gesteld te worden als er iets fout gaat”. Enerzijds omdat de wet het overdragen van de Digid-code verbiedt, anderzijds omdat bij onterechte handelingen met behulp van de Digid-code achteraf niet duidelijk is wie er aan de knoppen zat: de cliënt of de hulpverlener.
In de uitzending beschrijft een mantelzorger dat zij niet in kan loggen namens haar dementerende moeder. De moeder machtigde haar dochter al in 2010 om haar zaken te behartigen. De notaris gaf toestemming, maar in de praktijk loopt het spaak vanwege de persoonsgebonden Digid-procedure.
Botsende werelden
“Twee werelden botsen hier”, reageerde de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in de studio. “De notaris kan een volmacht geven, dat is goed geregeld. Maar in de digitale wereld is dit niet goed geregeld. Dat maakt het ingewikkeld en tijdrovend. Als je toch een Digid-code gaat delen doe je iets wat eigenlijk niet mag. Daar moet een oplossing voor komen.”
Het verbod om de Digid-code te delen levert in de praktijk veel problemen op, zei CAV-directeur Erwin Bel. “Alle digitale voordeuren zijn gesloten. Bewindvoerders kunnen hun werk niet goed doen. Zij zijn afhankelijk van gemeenteloketten en papieren procedures, terwijl gemeenten die ook aan het afsluiten zijn.” De problematiek geldt overigens ook voor schuldhulpverleners.
Uitkering misgelopen
Het leidt ertoe dat mensen “informatie, toeslagen, declaraties en geld gaan missen”, stelde de Ombudsman. “Uitkeringen moeten wij aanvragen op papier”, illustreerde Erwin Bel. “Als de overheid aanvullende informatie wil, gebeurt dat via een verzoek aan de betrokkene dat je alleen kunt zien als je inlogt met de Digid-code. Wij zien dat dus niet, en door de gehanteerde reactietermijn leidt het tot de afkeuring van de aanvraag voor een uitkering. Daardoor lopen cliënten soms een aantal maanden een uitkering mis.”
Hij becijferde dat de papierwinkel CAV op jaarbasis 5 extra fulltime medewerkers kost. “Die tijd besteden we liever aan het zelfredzaam maken van onze cliënten”, aldus Bel. De optie die Digid biedt om een ander te machtigen biedt geen soelaas voor bewindvoerders, vertelde hij. “Die machtiging geldt voor een specifiek product in een beperkte periode. Bijvoorbeeld om een belastingaangifte te doen namens je echtgenoot. Bewindvoerders moeten bij allerlei producten kunnen en over een lange periode. Dat kan nu niet.”
Overbruggingsoplossing
“Het is een schande dat we al zolang aan de bel trekken bij de politiek en dat het nog steeds niet geregeld is”, zei NBPB-bestuurslid en bewindvoerder Annette Druijf in de uitzending. Erwin Bel vertelde dat een taskforce van Binnenlandse Zaken die aan het probleem werkte ‘een stille dood gestorven is’. In de aanloop naar de uitzending van Max werd hem duidelijk gemaakt dat de taskforce herstart wordt. Het ministerie kondigde tegenover hem ook aan binnenkort met een overbruggingsoplossing te komen tot het moment dat er een definitieve procedure ontwikkeld is. Die wordt pas verwacht in 2022.
De ombudsman vergeleek de problemen met de Toeslagenaffaire. “Laten we voorkomen dat het met dit probleem ook die kant opgaat. We moeten ervoor zorgen dat hulpverleners de machtigingen en de voorzieningen krijgen om mensen te helpen die in dit opzicht afhankelijk zijn van de overheid.” Hij kondigde aan snel concrete stappen te willen zien, omdat het gaat om toegang tot “essentiële voorzieningen”.
Lees over de problematiek van Digid voor schuldhulpverleners: ‘Dakloze is bezig met biertjes drinken, niet met DigiD’s’
