90 jaar NVVK: herinneringen van oud-voorzitter Piet Duijndam
‘Ik wens de NVVK toe meer mensen met schulden te bereiken'
Een hulpvrager die met een verdacht jonge vrouw komt tekenen bij de notaris, oma die ingezet worden om haar kleinkind financiële discipline bij te brengen en familiegoud dat beleend wordt om er een zigeunerbegrafenis mee te betalen. Piet Duijndam (82), oud-voorzitter van de NVVK, maakte het allemaal mee. Ter gelegenheid van ons 90-jarig jubileum dit jaar zochten we hem op.
Duijndam solliciteerde als 38-jarige op de functie van directeur van de Gemeentelijke Kredietbank van Den Haag. We hebben het dan over 1977, en hoewel Duijndam bij wijze van spreken nog nooit een bank van binnen had gezien, kreeg hij de baan. Hij was directeur, maar hij bleef niet op afstand. Met zijn cliënten had hij veel contact, en daarbij maakte hij van alles mee.
Piet Duijndam
‘Er kwam een man langs die zijn schulden niet kon betalen, maar wel overwaarde had in zijn huis. De oplossing was: zijn hypotheek verhogen om daarmee de schuld af te betalen’, vertelt Duijndam. ‘Bij de notaris zag ik zijn partner, maar ik vond haar wel erg jong. Wat bleek? De man had een meisje uit een theehuis in de buurt gevraagd om samen met hem de nieuwe hypotheekakte te tekenen. Zo wilde hij de schulden geheimhouden voor zijn vrouw.’
Oma staat borg
Met smaak vertelt Duijndam over de zogenoemde morele borgstelling die in die tijd regelmatig ingezet werd. ‘Bij jongelui uit de Schilderswijk die schulden hadden vroeg ik hun oma om borg te staan. Niet dat oma geld had, maar als de jongeren hun aflossingsafspraken niet nakwamen zou zij gebeld worden. Toen dat inderdaad eens gebeurde stond de jongeman kwestie twee dagen later in de bank om te betalen. De familie had hem goed laten merken dat hij oma niet in de problemen mocht brengen!’
Goud voor begrafenis
De Kredietbank had ook een pandhuisafdeling. Duizenden inwoners zonder bankrekening die krediet nodig hadden – vaak allochtonen – kwamen er goud, zilver of juwelen belenen. ‘Een gemiddeld pandkrediet bedroeg 600 gulden en 96% van de beleningen werd keurig afgelost’, herinnert Duijndam zich. ‘Soms waren de bedragen veel hoger. Toen er iemand uit de zigeunergemeenschap was overleden, moest de begrafenis een groots gebeuren worden. Er was 70.000 gulden nodig. Lelijk maar hoogkaraats familiegoud diende als onderpand. Familie uit binnen- en buitenland woonde de plechtigheid bij en droeg bij aan de kosten, zodat er later snel werd afgelost.’
Gedragscode Schuldhulpverlening
In 1979 werd Duijndam voorzitter van de NVVK. Het was een tijd waarin Kredietbanken op het gebied van schuldhulp allemaal op hun eigen manier werkten. Men probeerde hier en daar het schuldpakket van een cliënten te verkleinen door te pingelen bij schuldeisers. Dan hoorde Duijndam een directeur bijvoorbeeld vertellen dat hij goed zaken kon doen met zijn neef die bij Wehkamp werkte.
Om tot een meer uniforme werkwijze te komen ontwikkelde Duijndam samen met collega’s de Gedragscode Schuldregeling. Onderdelen daarvan zullen NVVK-leden nog steeds bekend voorkomen: 3 jaar afbetalen zoveel je kan, ongeacht of de schulden verwijtbaar zijn of niet, de aflossingscapaciteit verdelen onder alle schuldeisers en in beginsel kiezen voor saneringskredieten.
Zware opgave
Waarom die periode van 3 jaar om af te betalen? Duijndam: ‘Daar kwamen we bij op grond van ervaring. Als iemand 36 maanden aflost wat hij kan, zo zuinig mogelijk leeft en eventueel meer gaat werken, dan mag je dat zien als maximale inspanning. Die termijn bestond ook al in de bijstandswet. Indertijd viel een derde af tijdens het traject. Dat was voor mij een signaal dat het inderdaad een zware opgave is.’
Dubbele portie
Private schuldeisers gingen mee in de ontwikkeling en stemden vaak in met de voorstellen. Banken en financieringsmaatschappijen hielden zelfs toezicht op die medewerking van hun leden.Bij de overheid en semioverheid daarentegen ging het veel moeilijker. ‘Die zeiden vaak dat de wet of de regeling niet voorziet in gedeeltelijke kwijtschelding. De fiscus eiste vaak een dubbele portie. Uiterst onredelijk’, vindt Duijndam. ‘De schuldenaar betaalt wat hij kan, dus voorrang voor de fiscus betekent extra schade voor andere schuldeisers, zoals de slager en de melkboer.’
Wensen voor de NVVK
Wat wenst Duijndam de jubilerende NVVK toe? Daar hoeft hij niet lang over na te denken. Duijndam: ‘Ik hoop dat de overheid dienstbaarder wordt aan de samenleving, zeker op het gebied van schuldhulp. De privacywetgeving is doorgeschoten en de overheid wordt door te veel wetten beperkt. Ambtenaren kunnen moeilijk maatwerk leveren.’ Duijndam hoopt dat de overheid die juridisering ombuigt en ook haar preferente positie als schuldeiser opgeeft.
‘De afgelopen 10 jaar zijn er heel veel mensen in inkomen op achteruitgegaan’, ziet Duijndam. ‘Er zitten veel meer mensen in de schulden dan we denken. Ik zou willen dat de schuldhulp meer mensen bereikt. Als mensen hulp vragen, kunnen ze na 3 jaar schuldenvrij zijn. Dat zou je eigenlijk van de daken moeten schreeuwen.’
We bestaan in 2022 90 jaar, en daarom blikken we maandelijks terug op onze rijke geschiedenis en kijken we ook vooruit naar wat komt. Heb jij nostalgische herinneringen of spannende toekomstvisies die je graag met ons deelt? Mail ze aan de siteredactie.
