Marieke van Veen (beleidsadviseur en coördinator serviceteam NVVK) en Bart van de Ven (technisch projectleider Schuldenknooppunt) vertelden onlangs in een workshop over de ontstaansgeschiedenis van de procesversnellers. Zij gingen met de deelnemers in gesprek over ervaringen en kansen. 

Eerste stappen 

In het klassieke schuldhulpproces ging veel kostbare tijd verloren. Van der Veen schetst hoe er sinds de komst van de NVVK-gedragscode in 1979 steeds meer lijn in kwam. Er werden bijvoorbeeld werkafspraken gemaakt, convenanten met (koepels van) schuldeisers gesloten en de methode van werken met schuldenlijsten kwam in zwang (2012).  

Convenanten, Collectief Schuldregelen en saneringskredieten

In 2018 ontstond Collectief Schuldregelen:

• een set van standaardafspraken over een akkoord vooraf door schuldeisers, waarbij een voorstel voor een schuldregeling geen discussie meer oplevert.
• de keuze voor saneringskredieten en intensieve begeleiding.
• en lijsten van schulden ineens afhandelen via DocZend.

Het proces wordt korter doordat de processtap van het voorstel verdwijnt. Hulpvragers weten sneller hoe hun traject eruitziet.  

In de jaren daarna krijgt de NVVK middelen om grotere stappen te zetten:

• we introduceerden het Modelconvenant met 'vooraf akkoord',
• het Eén Overheidsconvenant met DUO, SVB, CJIB, UWV, Belastingdienst en CAK
• en we werkten aan de opschaling van Collectief Schuldregelen.

In 2019 worden er voor het eerst meer saneringskredieten dan schuldbemiddelingen overeengekomen door schuldhulpverleners. De laatste ontwikkeling is de oprichting van het Waarborgfonds (Wsk) in 2022. Dat dekt de risico’s van onbetaalde saneringskredieten af, zodat gemeenten die hier risico's zien, ook mee kunnen doen. Aanmelden bij het Wsk gaat altijd in samenspraak met een van de 23 kredietbanken. Veel gemeenten hebben zich al gemeld.

Schuldenknooppunt

In 2021 gaat het Schuldenknooppunt van start. De essentie hiervan is volgens Van de Ven dat partijen allemaal dezelfde gegevens op dezelfde manier uitwisselen in dezelfde procesgang. Er wordt gemeten hoe het lang het duurt voordat berichten worden uitgewisseld. Schuldeisers die deelnemen aan het Schuldenknooppunt reageren gemiddeld binnen 2 dagen. Een enorme versnelling ten opzichte van de 3,5 week die er in het NVVK-model voor staat!  

Nodig schuldeisers uit

Alle schuldeisers die schuldhulpverleners tegenkomen worden benaderd voor het Schuldenknooppunt, te beginnen met degene die het meest in schulddossiers voorkomen. Vaak zijn ze bereid mee te werken, al heeft het meestal wel wat voeten in aarde voor alle zaken geregeld zijn.   

Organisaties hebben de neiging een beetje naar elkaar te kijken voordat ze de stap naar voren zetten en zich aansluiten. Van de Ven vertelt dat het Schuldenknooppunt inmiddels door het ministerie van Sociale Zakenin staat is gesteld om de 6 grote overheidsschuldeisers aan te sluiten. Belastingdienst, UWV, CJIB, SVB, CAK en DUO komen in veel schuldendossiers voor. Zij kunnen allemaal de komende 10 jaar kosteloos gebruik maken van het Schuldenknooppunt.

Als de 6 grote overheidsschuldeisers aangesloten zijn, maakt dat het voor de 344 Nederlandse gemeenten aantrekkelijker om ook aan te sluiten. Van de Ven nodigt ze uit nu al aan te haken: ‘Kom nu aan boord, dan zorg je voor een sneeuwbaleffect en dan volgt iedereen.’ Schuldhulpverleners die al meedoen aan het Schuldenknooppunt hebben een belangrijke rol om de schuldeisers waar ze mee te maken hebben ook uit te nodigen, benadrukt hij.

Ervaringen met saneringskredieten 

Een workshopdeelnemer benoemt de neiging om mensen voor wie een saneringskrediet wordt overeengekomen, te snel los te laten waardoor ze kunnen terugkomen met nieuwe schulden. Dat is een vaker gehoorde zorg, maar door de tijdsbesparing die het NVVK-Arrangement oplevert ontstaat er juist meer ruimte voor goede begeleiding van hulpvragers. Een andere deelnemer merkt op dat schuldeisers weliswaar sneller akkoord gaan, maar de rechtbank juist niet. Rechters vragen zich af vaak of een saneringskredieten het hoogst haalbare aanbod is. Bijvoorbeeld als iemand in de bijstand zit die misschien binnenkort aan het werk kan gaan. De NVVK gaat rechters nog beter meenemen in de redenen om de voorkeur te geven aan een saneringskrediet. 

Meer kansen voor versnelling 

De workshopdeelnemers gingen met elkaar in gesprek over kansen voor verdere verbetering. Deze suggesties kwamen langs:

• Verplicht stellen van het gebruik van de Verwijsindex Schuldhulpverlening 
• Betere manieren om AVG-proof gegevens uit te wisselen
• De mogelijkheid om een lopende schuldbemiddeling alsnog om te zetten in een saneringskrediet als het perspectief om meer verdienen is verdwenen
• Het openbreken van dure telefoonabonnementen om meer budget te krijgen voor afbetalingsregelingen.
• Navolging van de ‘wasstraat-methode’ in Rotterdam, waar in het voortraject van schuldhulp al gegevens compleet gemaakt worden en het inkomen gestabiliseerd.
• PostNL helpt werknemers  door hun schulden voor 100%  te herfinancieren

De NVVK-vertegenwoordigers beloofden de ideeën verder te onderzoeken op haalbaarheid.

Meer informatie over procesversnellers vind je in de NVVK Kennisbank en op: 

Wil je gaan werken met onze procesversnellers? Dan kun je een beroep doen op het NVVK Serviceteam.