Aantal aanvragen voor schuldhulp moet 'meer dan verdubbelen'
Minister Schouten halveert minnelijke schuldsaneringsperiode
update met NVVK-reactie Om haar beleidsdoel te halen dat in 2030 het aantal mensen met problematische schulden is gehalveerd, stuurde minister Schouten een brief aan de Kamer met een reeks maatregelen. Bereik en toegankelijkheid van gemeentelijke schuldhulp moeten 'drastisch vergroot worden', aldus de brief.
Meest in het oog springend is het besluit van de minister om ook de Msnp-saneringsperiode te halveren. Onlangs besloot de Kamer ook de Wsnp-periode te halveren.
De minister schrijft: 'We starten met het ministerie van Justitie en Veiligheid en betrokken partijen, waaronder de rechtspraak, de NVVK en VNG, een gezamenlijk implementatietraject. Dit traject is erop gericht dat de voorgenomen wijzigingen zo snel mogelijk nadat de Eerste Kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel kunnen worden geïmplementeerd. Daarbij zal ook aandacht zijn voor mogelijk overgangsrecht.'
'Terugkeer in schulden voorkomen'
Minister Schouten wil dan wel extra aandacht voor begeleiding tijdens en nazorg na het schuldhulptraject. 'Verkorting van een schuldregeling levert alleen wat op als het lukt om terugkeer in de problematische schulden in de toekomst te voorkomen. Samen met gemeenten verzamelen we best practices op dit gebied, zodat we mensen duurzaam uit de schuldregeling kunnen laten stromen', aldus Schouten.
Hulpvraag moet 'meer dan verdubbelen'
De minister wil 'de komende periode' (onduidelijk is tot wanneer deze loopt) het aantal mensen dat een beroep doet op schuldhulp 'meer dan verdubbelen'. Daarvoor onderzoekt de minister de volgende routes:
- een online verwijspunt naar hulp bij schulden
- een schuldpauze voor wie hulp vraagt. De minister verwijst hiervoor naar het 'breed moratorium', maar kijkt ook naar de 'wens van de uitvoering' om tot een landelijke pauzeknop te komen.
- focus op de groep wanbetalers bij het CAK en andere wanbetalers die al bekend zijn bij de overheid, Zij worden actiever benaderd met hulpaanbod.
- versnelling en verbetering van de digitale infrastructuur en gegevensuitwisseling bij het schuldregelen. 'De landelijke opschaling van het Schuldenknooppunt is daar onderdeel van', aldus de minister.
- een 'meer toegankelijke digitale omgeving' waar mensen snel inzicht kunnen krijgen in hun schuldpositie, maar ook in inkomensondersteunende voorzieningen waar ze recht op hebben.
Wat vindt de NVVK?
In onze Toekomstagenda die we in september 2022 publiceerden, pleitten we ook al voor een halvering van de Msnp-saneringsperiode. Direct na de aangenomen motie in de Kamer waren we daarom verheugd en hebben we nogmaals bevestigd dat wij ook in het minnelijke traject die verkorting willen invoeren. Fijn dus dat minister Schouten dat heeft overgenomen.
We gaan graag in overleg met het ministerie maar vooral ook met schuldeisers om details van een overgangsregeling uit te werken. Beleid tijdens de overgangsperiode moet in ieder geval voorkomen dat er verschillen ontstaan in de behandeling van hulpvragers, of dat mensen met schulden gaan wachten met hun hulpvraag tot het nieuwe beleid van kracht is.
We zijn het ook helemaal eens met de opmerking van minister Schouten dat een kortere saneringsperiode alleen bijdraagt aan de oplossing als er meer aandacht komt voor begeleiding en nazorg. Ons adagium ‘zo kort als kan, zo lang als nodig’ krijgt door de verkorting van de saneringsperiode alleen maar meer gewicht.
‘Best practices’ op het gebied van begeleiding en nazorg verzamelen kan inspirerend zijn voor gemeenten. Nog belangrijker is dat er voldoende mensen en middelen beschikbaar zijn om hulpvragers duurzaam financieel zelfstandig te maken. Dat deel van het werk wordt belangrijker naarmate het ‘technisch-administratieve schuldregelen’ een kleinere plaats inneemt in het geheel van de hulpverlening. Juist om deze reden organiseren we in mei een congres onder de titel ‘De nieuwe financiële hulpverlener’. Daar is ruim aandacht voor deze verandering in ons werk.
Voor echte versnelling aan de voorkant zien we mogelijkheden in een reactietermijn voor schuldeisers, die de minister aan het uitwerken is. Ook een maximale reactietermijn voor gemeenten helpt daarbij. Zo kunnen hulpvragers ook formeel aanspraak maken op snelle en doelmatige dienstverlening.
Kernpunten uit de Kamerbrief
Dit zijn de 4 kernpunten:
1. In navolging van de Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP) zullen we ook de minnelijke schuldregelingen gaan verkorten in lijn met de duur van de wettelijke trajecten.
2. We gaan samen met gemeenten en belangrijke stakeholders plannen maken om het bereik en de toegankelijkheid van de gemeentelijke schuldhulp drastisch te vergroten.
3. Zo gaan we kijken naar het verbeteren van de digitale infrastructuur en gegevensuitwisseling, zodat schuldhulpverlening kan versnellen en verbeteren.
4. Er zijn groepen mensen van wie we als overheid weten dat ze problematische schulden hebben (bijvoorbeeld de groep mensen die in de CAK wanbetalersregeling zit). Met o.a. gemeenten, VNG, VWS en het CAK gaan we kijken hoe we hen proactief kunnen benaderen om (versneld) een oplossing te bieden.
Schuldhulpverleningstraject wordt niet gemaximeerd
Het voorstel van D66-Kamerlid Kat in een initatiefnota om de duur van een schuldhulpverleningstraject te maximeren neemt de minister niet over. Wel wil ze in overleg en nauwe samenwerking met gemeenten 'de kwaliteit van de dienstverlening versterken'. Ze gaat verder met het landelijke ondersteuningsprogramma om de gemeentelijke dienstverlening te verbeteren en onderzoekt samen met gemeenten of 'aanpassing aan de organisatie van schuldhulpverlening het bereik van hulp kan vergroten.'
'Saneringskredieten in alle gemeenten'
Het Kamerlid Kat pleitte ook voor nationale beschikbaarheid van saneringskredieten, dat vindt de minister een goed idee. Ze ondersteunt in haar beleid dat 'alle gemeenten saneringskredieten aanbieden en waar nodig zich aansluiten op het Waarborgfonds', zoals ook in de initiatiefnota van Kat wordt voorgesteld.
Behalve in Nederland wil minister Schouten ook in Caribisch Nederland 'armoede en kinderarmoede' halveren. Maar waar de minister voor Nederland de ambitie hanteert om daarbij het aantal huishoudens met problematische schulden te halveren in 2030, is ze voor Caribisch Nederland nog niet zo ver. De minister gebruikt dit jaar om vast te stellen wat daar precies moet gebeuren, daarna formuleert ze ook voor het overzeese gebied een doelstelling.
Andere opvallende voornemens
- Gemeenten krijgen 40 miljoen extra per jaar om de dienstverlening rond armoede, vroegsignalering en schuldhulpverlening te verbeteren.
- De rijksbrede betalingsregeling zoals die al functioneert bij CJIB, CAK, CJIB en DUO wordt uitgebreid met RVO en UWV. De Belastingdienst en Toeslagen verkennen of zij ook aan kunnen sluiten.
- De minister zet in op meer preventie door geld beschikbaar te stellen voor financiële educatie. Voor de aanpak van laaggeletterdheid via gemeenten komt jaarlijks structureel 5 miljoen euro extra beschikbaar.
