Blog Geert van Dijk
'Regionale technische afhandeling schulden schept ruimte voor het echte werk'
In het Tijdschrift Schuldsanering beschreef NVVK-directeur Geert van Dijk hoe 'het technisch afhandelen van schulden met inzet van saneringskredieten vanuit een regionaal netwerk' zou kunnen bijdragen aan goede lokale schuldhulpverlening. Het leverde veel reacties op, schrijft hij in deze blog.
Ik heb veel reacties gekregen. De meeste gelukkig positief, er was ook kritiek, en ik merk ook wat verwarring. Daarom geef ik graag een korte toelichting.
Maximaal efficiënt werken
In het artikel in het Tijdschrift Schuldsanering heb ik de highlights beschreven uit de Toekomstagenda die de NVVK in 2022 vaststelde. Met een opsomming van de huidige stand van zaken, met alles wat klaar staat om de doelstelling van de halvering van het aantal huishoudens in armoede en met problematische schulden te bereiken:
- Afspraken met schuldeisers over ‘standaard akkoord’ op schuldregelingen.
- Digitaal gestandaardiseerd berichtenverkeer.
- Inzet op 'saneringskrediet, tenzij'. Dat 'tenzij' duidt dan op de situatie dat het in de Msnp niet lukt, dan start de route richting Wsnp. En dus: in de Msnp stoppen met schuldbemiddeling.
We moeten maximaal efficiënt werken in het technisch regelen van schulden, om alle tijd die nodig is voor contact met hulpvragers in begeleiding en nazorg te benutten. Want we zullen in een strak tempo enorm veel meer mensen moeten kunnen helpen dan we nu doen. En natuurlijk moet dat gebeuren vanuit het kader van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) door gemeenten, die primair verantwoordelijk zijn voor een adequaat hulpaanbod.
Geen oplossing, wel randvoorwaarde
Het technische proces is niet de oplossing, maar wel een belangrijke randvoorwaarde. En inzet op schuldsanering betekent: gebruik maken van het netwerk van kredietbanken: zij verstrekken saneringskredieten. En daarnaast sociaal krediet, en herfinanciering met betalingsregelingen. Met steun van het landelijke Waarborgfonds om risico’s van saneringskredieten af te dekken.
Ik pleit niet voor 'de uitvoering van de Msnp vanuit de regionale kredietbanken’, zoals sommigen menen te lezen in het artikel. Ik pleit voor het technisch afhandelen van schulden met inzet van saneringskrediet vanuit dat regionale netwerk. Niets meer, en niets minder.
Daarbij word ik geïnspireerd door de aanpak van Sociale Banken Nederland (SBN) in het regelen van de private schulden van gedupeerden van de Kinderopvangtoeslag. Daar is een samenwerking gevormd tussen 9 kredietbanken onder coördinatie van een landelijke ondersteuning. Zij hebben in een relatief korte periode gigantisch werk verzet: 12.000 gedupeerden hebben inmiddels geen private schulden meer!
Check wat SBN deed
Met zo’n 175 mensen bij kredietbanken en een stuk of 30 landelijke medewerkers zijn 2 werkprocessen neergezet: op 'afhandeling schuldenoverzichten', en op 'eerder afbetaalde private schulden'. Goed gemonitord en uitstekend te verantwoorden. Enorme bedragen zijn uitbetaald aan schuldeisers via een gezamenlijk ontworpen proces, met passend wetgevingskader, verantwoordingskader en transparante governance. Inclusief een gezamenlijke aanpak in publieksvoorlichting, met een callcenter en goede communicatie. En overigens ook ruimte voor kritiek, verbetering en aanpassing. Want natuurlijk ging niet alles in een keer goed.
Ik pleit voor een dergelijke organisatie rond het inzetten van saneringskredieten. Met eenduidige spelregels en voorwaarden, zoals rente, toelatingscriteria, incassobeleid en alles wat erbij komt kijken. Met monitoring, aansluiting bij het Waarborgfonds, gecoördineerde registratie en verbeterprojecten.
Waarom?
- Het werkt, zoals SBN laat zien.
- Gemeenten hanteren nu hele diverse voorwaarden inzake de maximale hoogte van een saneringskrediet, rentetarieven, voorwaarden, volumes en toelatingsvoorwaarden. Terwijl het in de basis gaat om een uniform product, waar schuldeisers ook veel belang aan hechten.
Regionale uitvoering faciliteert
De Wgs gaat over gemeenten. In de vertaling van de bestuurlijke uitgangspunten van de VNG en de toepassing daarvan in de door de NVVK geformuleerde Belofte hoort een fundament te liggen 'hoe we het doen'. Een fundament over 'basisdienstverlening aan schuldeisers en hulpvragers'. Daarin moet ruimte zijn voor lokaal beleid en lokale politieke keuzes. Maar dat geldt volgens mij niet voor de technische aanpak van de schulden.
In het belang van schuldeisers, hulpvragers en gemeenten zelf is een regionale uitvoering faciliterend aan het hulpverleningsproces. De hulpverlening moet zich primair richten op:
- mensen in beeld krijgen
- met hen in gesprek komen
- schuldenrust creëren
- werken aan een plan
Als het gaat om de technische afhandeling van problematische schulden past daar een modern en onderling afgestemd proces van uitvoering bij.
Tijd voor het echte werk
Als stip op de horizon zie ik vanuit dit regionale netwerk (onder landelijke coördinatie) een ondersteunende functie in het verstrekken van sociale leningen, herfinanciering bij betalingsregelingen, en verstrekken van saneringskrediet. Lean, zoveel mogelijk digitaal, eenduidig, zodat er tijd vrij komt voor het echte werk: mensen vinden, en helpen. Kleine schulden klein houden, grote schulden aanpakken. Dat is wat ik inhet artikel voor het Tijdschrift Schuldanering heb ingevuld in aanvulling op de Toekomst-agenda van de NVVK, en waarover we binnen de vereniging nog veel te bespreken hebben.
Geen aanval op de Wgs door gemeenten. Geen pleidooi voor een massief landelijk uitvoeringsapparaat. Maar gebruikmakend van wat er al is, financiële experts de experttaken laten doen. Waarmee we gemeenten ontzorgen, en in onderlinge samenwerking invulling geven aan een paar mijlpalen in de VNG-routekaart en de NVVK Belofte.
De aandacht in de samenleving en in de politiek voor mensen met schulden is groter dan ooit. Laten we de kansen die nu ontstaan maximaal benutten. Om het maatschappelijke vraagstuk van huishoudens met schulden effectief aan te pakken.
Reageren? Geert van Dijk
