Nieuw Vaarwater wil met 'duurzaam begeleiden' terugval voorkomen
'Beschikbare tijd voor bewind schiet tekort'
Twee bewindvoerderskantoren zonder winstoogmerk, met 1400 Rotterdammers in bewind: dat is de stichting Nieuw Vaarwater in Rotterdam. Ze verwierf onlangs het lidmaatschap van de NVVK. Programmadirecteur Bewind Bas Reintjes vertelt je hoe de stichting werkt.
Nieuw Vaarwater is een unieke stichting: ze nam twee Rotterdamse commerciële bewindvoerderskantoren over (Manna Support en De Maas Dienstverlening) met als doel deze om te vormen tot sociale bewindvoerders zonder winstoogmerk.
Gratis budgetbeheer
Wie bij een van deze kantoren uitstroomt uit bewind, krijgt in principe gratis een jaar budgetbeheer om de overgang naar het weer zelf doen makkelijker te maken. In Rotterdam wordt budgetbeheer namelijk niet vergoed vanuit de bijzondere bijstand. Daarom stoppen mensen vaak met begeleiding als hun bewind stopt, want zelf kunnen ze de kosten van budgetbeheer niet dragen.
De bewindvoerders van Nieuw Vaarwater hebben een lagere caseload dan elders, om ervoor te zorgen dat ze meer tijd beschikbaar hebben voor klanten.
Het klinkt allemaal te mooi om waar te zijn. Nieuw Vaarwater kan dit dan ook alleen doen omdat zij financiële steun krijgt van stichting De Verre Bergen, een filantropische stichting met als missie Rotterdam beter en sterker te maken.
'Financiering conflicteert met goed werk'
'De gebruikelijke financiering door het Rijk conflicteert met een bewindvoerder die goed werk wil leveren', is de waarneming van Bas Reintjes van Nieuw Vaarwater. Hij is programmadirecteur Bewind bij Stichting De Verre Bergen, en hij leidt ook Nieuw Vaarwater. Reintjes is afkomstig uit het bedrijfsleven, en had bij zijn start in de branche een setje vaker voorkomende vooroordelen op zak. 'Mijn beeld van bewindvoerders was: er is veel mis in die sector, er wordt daar geld verdiend over de rug van arme mensen'.
Bas Reintjes
Inmiddels is zijn beeld radicaal veranderd. 'Wat ik merk is: als bewindvoerder moet je ongelooflijk veel weten, en met de uren die je jaarlijks krijgt heb je eigenlijk geen tijd om mensen echt te begeleiden. Je zit zo anderhalf uur aan de lijn bij de Belastingtelefoon; dan is je tijd voor die maand alweer op. We verwachten veel van bewindvoerders: een sluitend budgetplan maken, kwijtschelding regelen, de belastingaangifte doen, verantwoording afleggen aan de rechtbank. En als er dan nog tijd over is, bel je met je klant. Het zou omgekeerd moeten zijn, want de klant geeft veel aan jou over. Dan wil je er ook voor die klant zijn: 'wat kunnen we voor jou doen om het voor jou beter te maken? Hoe kunnen we je duurzaam begeleiden om je weer zelfstandig te maken?'
Mythe van zelfredzaamheid
'Ik geloof trouwens niet in de mythe van zelfredzaamheid. Een groot deel van de mensen voor wie wij bewind uitvoeren zal nooit zelfredzaam zijn. Bewind is misschien niet voor iedereen nodig, maar dan merk je weer dat het makkelijker is iemand in bewind te helpen dan iemand in budgetbeheer. Veel instanties zeggen bij budgetbeheer : we mogen u geen gegevens verstrekken, uw volmacht is niks waard. Je hebt dan te maken met allerlei beperkingen'.
Overigens gaat Nieuw Vaarwater uitdagingen niet uit de weg; de stichting verzorgt behalve bewind ook schuldsanering voor haar klanten. 'Wij saneren schulden zelf voor een specifieke doelgroep: gezinnen met kinderen', legt Reintjes uit. 'Dat doen we voor mensen die een klein sociaal netwerk hebben en die door pech in de problemen zijn gekomen. Voor de een is dat een ontslag, voor de ander een echtscheiding. Onze opvatting is dat het niet terecht is wanneer je dan lang de schuldsanering in moet.'
Saneringskrediet als gift
'Die opvatting hadden we al voor het besluit om de saneringsperiode terug te brengen tot 18 maanden. Onze inzet is: mensen en dan met name de minderjarige kinderen gelijk perspectief geven. Dus niet anderhalf jaar een saneringskrediet af laten betalen. Bij ons is het krediet een gift, die wij ontvangen van een ander programma van Stichting De Verre Bergen: 'Fonds de Loods'. Want ook bij 18 maanden geldt volgens ons dat een schuld nog steeds teveel in de 'eigen schuld'-sfeer getrokken wordt, terwijl dat niet altijd zo is.'
Voor de saneringsregeling geldt dat klanten zich er niet zelf voor kunnen aanmelden. Een hulpverlener doet de voordracht, daarna beslist het fonds of de betrokkene in aanmerking komt voor de regeling. Die voert Nieuw Vaarwater vervolgens uit. 'Per geval kijken we wat er nodig is', zegt Reintjes.
'Bestaanszekerheid is het echte issue'
De vraag dringt zich wel op of Rotterdammers hiermee bevoorrecht zijn vergeleken met inwoners van omliggende gemeenten. Reintjes: 'De Verre Bergen richt zich op Rotterdam, zij wil de stad beter en sterker maken. Maar veel van wat we hier doen staat onder invloed van wat de landelijke politiek doet - of niet doet. De uiteindelijke sleutel om meer mensen te helpen ligt in Den Haag. Daarbij is bestaanszekerheid het echte issue.'
'Er leven 1 miljoen mensen in armoede, de NVVK-leden helpen per jaar 20.000 mensen aan een schuldregeling. Een druppel op de gloeiende plaat dus. Wij kunnen mensen van hun schulden afhelpen, maar als de bestaanszekerheid niet op orde wordt gebracht, is de kans dat het weer misgaat heel groot. Wij hielpen bijvoorbeeld onlangs mensen die in een uitkeringssituatie zaten. Toen ze gingen werken stopte hun uitkering terwijl hun salaris nog even op zich liet wachten. Als je wasmachine of je auto stukgaat moet je maar net het geluk hebben dat je iemand kent die je kan helpen. Anders ontwikkel je meteen nieuwe schulden. Zo blijven gemeentes en fondsen gaten repareren die landelijk veroorzaakt worden.'
Bewindvoering anders aanbieden
Hoewel Nieuw Vaarwater dus eigen normen kan hanteren wat betreft de beschikbare tijd voor klanten wil Reintjes niet zeggen dat andere bewindvoerders onder de maat presteren. 'Ons voordeel is: we hoeven geen winst te maken, daardoor kunnen we ook nadenken over een andere manier van het aanbieden van bewindvoering. Ik zou overigens de mensen liever al in een eerder stadium helpen. Het is beter als mensen helemaal niet in de schulden komen. Dat laat onderzoek van de NVVK ook zien: de meeste mensen willen, als er schulden zijn, die schulden graag betalen.'
Het fonds dat de saneringskredieten betaalt en de bewindpraktijk meefinanciert is 'geen oneindige pot met geld', volgens Reintjes. 'Het is wel een relatief groot bedrag'. In 2022 kocht de stichting voor 30 mensen hun saneringskrediet versneld af. Voor 2023 streeft de stichting naar 100 versneld afgeloste saneringskredieten, in 2024 moeten dat er nog meer worden. Bij de twee bewindvoerderskantoren werken 50 mensen.
