Aflevering 4 | Het gesprek dat je bijblijft | Hasgül Celik
‘Ik was de eerste die hij over zijn schulden vertelde’
Hasgül Celik, schuldhulpverlener in Amsterdam, helpt mensen met uiteenlopende culturele achtergronden. Bij velen weegt schaamte over schulden extra zwaar. Ook bij de hippe, vlotte Younes. 'Hij dacht: in mijn omgeving ben ik vast de enige met schulden.'
Daar staat hij weer. Hasgül Celik weet het zeker: het is dezelfde man die ze gisteren én eergisteren ook al zag. Hasgül, schuldhulpverlener in Amsterdam, coördineert de inloopspreekuren van Buurtteam Amsterdam in stadsdeel Nieuw-West. Die zijn elke dag op een andere locatie. Dit is in een periode van drie dagen de derde keer dat deze man opduikt. Ook in de drukte valt hij direct op tussen de andere bezoekers. Hij is een stuk jonger, ziet er opmerkelijk goed uit, is heel verzorgd en mooi gekleed.
Hasgül Celik. Foto: Tjitske Sluis
Ook zijn houding valt op. Hij heeft iets verlorens, iets aarzelends. Gisteren en eergisteren was hij ook opeens weer vertrokken, zonder zich te melden en aan te geven waar hij voor kwam. Hasgül wil dit niet opnieuw laten gebeuren. Ze stapt op hem af.
Angst voor herkenning
Als ze even later tegenover elkaar zitten in een spreekkamer vertelt de 35-jarige Younes hoe spannend hij het vond om naar de inloop toe te gaan. Uit angst om herkend te worden koos hij voor buurtteams buiten zijn eigen wijk. Hasgül: ‘Als ik hem niet had aangesproken was hij er inderdaad weer tussenuit geknepen. Hij schaamde zich rot om om hulp te vragen, zo tussen al die ouderen. Dat had ik al begrepen, maar dat hij het zelf zo uitsprak vond ik dapper.’
Younes vertelt dat hij omhoogzit met één schuld. Het is een huurschuld. Hij laat Hasgül de deurwaardersbrief zien. Als zij uitlegt hoe een aflossingsafspraak in z’n werk gaat, tilt hij zijn tas op zijn schoot en zegt dat hij meer enveloppen bij zich heeft. Allemaal nog ongeopend. Om wat voor schulden het gaat, hoe urgent ze zijn: hij zou het werkelijk niet weten. En thuis heeft hij ook nog stapels post liggen.
‘Het waren enorme bekentenissen voor hem. Er gebeurde zo veel in dat gesprek', herinnert Hasgül zich. 'Ik was de eerste persoon die hij echt openlijk over zijn schulden vertelde. Zijn familie, zijn vrienden, niemand wist ervan.’
'Ik ben vast de enige met schulden'
‘Younes was ervan overtuigd dat hij in zijn omgeving de enige was met financiële problemen. Iedereen om hem heen had het goed voor elkaar: huisje-boompje-beestje, een mooie auto voor de deur. Alles precies zoals het hoort. Hijzelf was gescheiden en zat in de bijstand nadat hij zijn eigen, ooit goedlopende bedrijf had moeten opgeven. Dat gaf hem al een groot gevoel van falen. En dan zat hij ook nog diep in de schulden.’
‘Ik maak vaker mee dat mijn klanten, vooral de jongere, denken dat ze de enigen zijn,’ zegt Hasgül. Ze kan dat dan meteen ontkrachten, vertellen dat ze in haar werk veel mensen tegenkomt van wie je het van de buitenkant nooit zou verwachten maar die ook problematische schulden hebben. En sterker: dat het haarzelf óók zou kunnen overkomen, als er opeens een paar dingen in haar leven mis zouden lopen.
‘Voor iemand als Younes zijn dat enorme eye openers. In zijn omgeving, met zijn culturele achtergrond, is reputatie ontzettend belangrijk. Stel je voor dat je zoals Younes de hele dag loopt te piekeren, niet kunt slapen van de stress, en al lange tijd continu je best loopt te doen om de schijn op te houden, en dat dan opeens iemand tegen je zegt: “Je bent niet de enige en je bent niet alleen. We gaan hier samen iets aan doen.”’
Moeizame relatie met kinderen
Hasgül zorgt ervoor dat Younes ondersteuning krijgt bij het in kaart brengen van zijn schulden en het op orde maken van zijn administratie. Hij doet zo veel mogelijk zelf, belt – aanvankelijk onder begeleiding – met zijn schuldeisers, blijft zelf zijn vaste lasten betalen. Nadat Hasgül hem heeft geleerd wat aflossingscapaciteit betekent en hoe die voor hem uitpakt (‘hij had geen idee dat je als schuldenaar ook rechten hebt, dat schuldeisers niet het onmogelijke van je mogen vragen‘), maakt hij zelf nieuwe, voor hem veel gunstigere betalingsafspraken. Het doet hem duidelijk goed zijn eigen vaardigheden in te zetten.
Ondertussen blijft het ook over Younes persoonlijk gaan, over wat z’n schulden met hem doen. Zo vertelt hij Hasgül over zijn moeizame relatie met zijn kinderen, tieners inmiddels, die bij hun moeder wonen. Tot zijn verdriet heeft hij het contact laten verwateren omdat hij geen geld heeft om leuke dingen met hen te doen of iets moois voor hen te kopen.
De neiging zichzelf te spiegelen aan zijn omgeving en de vrees hoe anderen over hem (en zijn schulden) zouden kunnen oordelen: het zijn terugkerende gespreksonderwerpen. Hasgül stimuleert hem meer van zichzelf uit te gaan en zich vast te houden aan de goede stappen die hij zet. ‘Hij heeft inmiddels zijn zus in vertrouwen durven nemen over zijn schulden. Hij kon het haar vertellen nadat hij hulp had gekregen. Dat er al aan de problemen wordt gewerkt, is toch een andere boodschap.’
Gesprek aandurven
Voor Younes zit een schuldsanering er helaas (voorlopig) niet in. Een specifieke, nogal gecompliceerde schuld staat een akkoord in de weg; een advocaat is daar nu eerst mee aan de slag. Ook al is er nog geen zicht op een schone lei, toch vindt Hasgül het hulptraject succesvol. ‘De schulden van Younes zijn stabiel, zijn vaste lasten op orde, hij heeft rust in z’n hoofd. Hij is serieus bezig om uit de bijstand te komen. Hij weet wat hij zelf kan doen voor het geval hij toch even een rekening niet kan betalen, en hij weet ook dat hij altijd bij ons terecht kan als hij hulp nodig heeft.’
Het zijn prachtige resultaten op zich, benadrukt Hasgül. ‘Dat is allemaal toch maar mooi begonnen bij die inloop, toen Younes het gesprek aandurfde en zich voor de eerste keer gezien voelde.’
Interview: Mirjam Pool. Beeld: Tjitske Sluis
Younes heet in werkelijkheid anders.
6 tips van Hasgül Celik
- Volg je gevoel, kijk goed om je heen en stap op iemand af als je denkt dat het die ander helpt.
- Luister écht. Geef ruimte en oprechte aandacht aan wat je klant jou vertelt, overstelp hem niet met adviezen (hoe goed ook bedoeld).
- Normaliseer. In de schulden raken kan iedereen overkomen. Je klant is absoluut niet de enige. Door dat te benadrukken, help je je klant hulp te aanvaarden en positiever naar zichzelf te kijken.
- Laat je klant zelf beslissen en ontdekken. Elke stap in het traject moet een eigen keuze van de klant zijn. Je kunt wel hints en duwtjes geven, maar je klant moet er echt zelf achter staan. Soms is er een omweg nodig om het doel te bereiken.
- Wees positief. Straal uit dat het hulptraject goede resultaten kan opleveren, ook als een schuldsanering er (nog) niet inzit.
- Respecteer de autonomie van de ander. Het is een basisregel die gezond is voor alle relaties, zeker ook voor die van hulpverlener – hulpvrager.
Gerelateerde berichten
- 23 mei 2023 ‘Ik wilde het zaadje planten’
- 7 april 2023 'Ik wil geen bewindvoerder!'
- 20 juli 2023 'Allebei hadden we tranen in de ogen'
