Ministers Weerwind en Schouten werken aan alternatief
'Huidig incassostelsel vergroot problemen wanbetalers'
Het incassostelsel in Nederland moet op de schop, blijkt uit een brief van minister Frank Weerwind aan de Tweede Kamer. Begin volgend jaar publiceert hij samen met demissionair minister Schouten de uitkomsten van een verkenning naar een ander stelsel.
In de afgelopen jaren is er al veel gepraat over het incassostelsel. Als NVVK gaven wij onze input onder andere tijdens de ‘thematafels’ die Weerwind organiseerde. Ook de gerechtsdeurwaarders, het Nibud en het Lectoraat Armoede en schulden van de Hogeschool Utrecht leverden input. Aan de thematafels ging het vooral over kleine schulden snel oplossen, een sociaal tarief voor gerechtsdeurwaarders, digitalisering, innovatie en privacy en kwetsbare groepen en betalingscultuur.
Van 50 naar 780 euro
De minister stuurt in zijn brief een infographic mee die laat zien hoe snel een civiele vordering op kan lopen.
Op dit moment geldt, aldus Weerwind, dat 'alle stapjes in de keten [...] een rechtmatige basis [hebben], maar de samenloop kan zorgen voor excessen'. Kosten staan soms niet in verhouding tot de oorspronkelijke vordering. En als 'iemand niet kan betalen, draagt het stelsel niet bij aan het oplossen van achterstanden. De achterstand neemt zelfs toe, en de schuldeiser moet langer wachten op afbetaling'.
Escaleren van kosten verminderen
De minister wil het incassostelsel aanpassen 'zodat de snelheid waarmee kosten kunnen escaleren, vermindert'. Daarvoor is onder andere 'inzicht in het vermogen en de aflossingscapaciteit van mensen met schulden' van belang. Deurwaarders wilden daarvoor graag toegang tot het Verwijzingsportaal bankgegevens, dat inzicht biedt in saldo's op bankrekeningen. Weerwind vindt dat vanwege de risico's die aan digitale gegevensuitwisseling kleven geen goed idee.
Anderzijds erkent hij wel dat 'transparantie nodig is over de aflossingscapaciteit van schuldenaren om onderscheid te kunnen maken tussen niet-kunners en niet-willers, voor een doorverwijzing naar schuldhulpverlening en voor de bepaling van een haalbare betalingsregeling'. Het gesprek erover met de deurwaarders zet hij voort.
Proportioneel en mensgericht
De verkenning naar aanpassingen van het incassostelsel gebeurt aan de hand van 4 criteria, aldus Weerwind:
- Doelmatigheid: een stelsel moet erop gericht zijn dat een vordering voldaan moet worden tegen zo laag mogelijke kosten. De keten moet daarbij dusdanig schrikwekkend zijn bij doelbewuste wanbetaling, maar wanneer betaling niet lukt moet er een mogelijkheid zijn om te de-escaleren richting hulpverlening;
- Efficiëntie: het stelsel moet gericht zijn op een duurzame oplossing van het betaalprobleem, waarbij de stappen gezet kunnen worden die nodig zijn. Deze handelingen moeten niet bijdragen aan een ongewenste toename van de schulden;
- Proportionaliteit: acties zijn redelijk en uitlegbaar, maar de bijbehorende kosten staan in verhouding tot de hoofdsom;
- Mensgerichtheid: de oplossing moet gericht zijn op een duurzame oplossing van de betalingsproblematiek, waarbij niemand onder de beslagvrije voet mag uitkomen.
Ook bij het totstandkomen van deze verkenning levert de NVVK graag input. Een ander incassostelsel kan kleine schulden klein houden, en dat is zowel voor hulpvragers als schuldeisers van belang.
