Aflevering 7 | Het gesprek dat je bijblijft | Arjan Boven

Eindeloos thee drinken om vertrouwen te winnen

4 april 2024

Arjan heeft al een paar keer aangebeld, op het raam geklopt en naar binnen getuurd als de 79-jarige mevrouw Posthuma* eindelijk de deur open doet. Het is iets na drieën in de middag, en ze heeft haar ochtendjas nog aan. Ze is verbaasd, weet van geen afspraak met iemand van de gemeente, maar vindt het prima als Arjan toch even binnenkomt.

Eerst rustig thee drinken

'Ik kwam in een prachtige woonkamer met kasten vol boeken', vertelt Arjan. 'Daar mocht ik wachten terwijl zij naar boven ging om zich om te kleden. Dat duurde zo lang dat ik op een gegeven moment dacht: zou ze weer op bed zijn gaan liggen? Dus ik loop naar de gang en roep langs de trap omhoog: 'Mevrouw, ik ben hier nog!'

Als ze dan toch keurig aangekleed weer beneden is, wil mevrouw Posthuma eerst rustig thee met Arjan drinken. Uitgebreid vertelt ze van alles en nog wat over haar leven, haar familiegeschiedenis, het werk dat ze heeft gedaan. Het duurt wel een uur voordat Arjan ter zake kan komen.

Arjan Boven. Foto: Tjitske Sluis

'Als je bij iemand op huisbezoek gaat, moet je de tijd kunnen nemen die nodig is', reflecteert Arjan. 'Hoe veel dat is, verschilt per situatie.' Een gesprek moet liefst losjes verlopen, mensen moeten op hun gemak zijn met hem bij hen thuis op de bank of aan tafel.

'Bij veel mensen sta ik ook out of the blue op de stoep, zonder afspraak. Ik kom naar hén om over hun probleem te praten, waar ze soms zelf nog nauwelijks inzicht in hebben. En dan gaat het ook nog over betalingsproblemen, het onderwerp bij uitstek waar mensen liever niet over praten.'

Ouderwetse mapjes

In de woonkamer bij de thee blijkt mevrouw Posthuma totaal te zijn vergeten dat ze Arjan eerder al aan de telefoon had gehad vanwege een openstaande rekening bij de energiemaatschappij. Ze hééft ook helemaal geen openstaande rekening, zegt ze. Ze zal het hem bewijzen.

Arjan: 'Ik mocht mee naar boven, naar wat ze haar kantoor noemde. Ze had haar boekhouding nog ouderwets in mapjes, met facturen met 'voldaan' erop geschreven. Aan automatische afschrijvingen deed ze niet, want die waren niet te vertrouwen vond ze.' Om Arjan nog verder te overtuigen van haar accuratesse start ze haar oude, trage computer en laat hem via internet meekijken in haar bankrekening.

Tot zijn verrassing ziet Arjan aan de afschrijvingen dat mevrouw Posthuma aan online bestellen doet. Tegelijk ziet hij al gauw dat de betaling van haar vaste lasten heel wat ordelijker zou kunnen. 'Ik wist dat ze al weleens vaker een termijn voor haar energienota had gemist. Daar had ik eerder meldingen over gekregen. Ze heeft toen steeds een standaardbrief van mij gehad, en omdat ze niet reageerde was ik ook al een paar keer eerder zonder afspraak bij haar aan de deur geweest. Ze deed nooit open. Die achterstanden waren met tussenpozen, het ging daarna ook steeds weer een tijdje goed, maar al met al onstond er wel een patroon.'

Uit haar verklaringen maakt hij op dat ze vooral moeite heeft met het verwerken van rekeningen die ze per mail ontvangt. Ze heeft de zaken liever op papier. Hoewel ook papieren brieven haar niet meteen overtuigen. De brieven van een incassobureau waar Arjan op wijst, zijn 'volkomen onterecht' volgens haar.

Behoedzaam legt Arjan aan haar voor dat het hem toch wel een goed idee lijkt als ze samen nog eens verder naar haar financiële administratie kijken. Ze stemt in met een nieuwe afspraak.

Het tweede bezoek

Als Arjan een week later opnieuw aanbelt bij mevrouw Posthuma weet ze niet meer wie hij is. Opnieuw wil ze eerst theedrinken, en opnieuw vertelt ze uitgebreid over haar leven, daarna mag Arjan weer mee naar boven naar haar kantoor. Hoewel mevrouw Posthuma meermaals benadrukt dat ze een goed verstand heeft – ze is meester in de rechten, heeft vroeger gewerkt als jurist – vindt Arjan juist steeds meer bevestiging voor zijn indruk dat ze het inmiddels allemaal niet meer zo goed kan bolwerken.

Hij probeert uit te vinden of er iemand in haar omgeving is die haar zou kunnen ondersteunen bij het regelen van de financiën. Ze heeft een dochter, maar die woont ver weg, en die heeft ook 'een veel te druk leven'. En eigenlijk wil mevrouw Posthuma op dit vlak ook geen bemoeienis van haar dochter. Met enige diplomatie krijgt Arjan haar zover dat ze toch wel samen met hem wil gaan kijken of er een vorm hulp is die bij haar past. 

'Ik waak ervoor om mensen dingen op te leggen', zegt Arjan. 'Altijd, bij iedereen die ik als vroegsignaleerder spreek. Het mooist is als mensen zelf met oplossingen komen, dat ze zelf bedenken hoe de volgende stap eruit kan zien. Dat probeer ik ook te stimuleren.'

'Een opgelegde oplossing, zonder dat iemand er zelf achter staat, werkt sowieso niet. En ik wil me ook niet opstellen als zo'n figuur die wel even komt vertellen wat goed voor je is. Uit principe niet, omdat je de ander altijd als gelijke moet behandelen, maar ook omdat je daarmee geen vertrouwen opbouwt.'

Een bekende Opsterlander

'Ik wil bereiken dat mensen denken: die Arjan is een geschikte. Soms duurt het een tijd voordat mensen in beweging komen, voordat ze eraan toe zijn om hulp te zoeken. Ik hoop dat ze dan weer aan mij denken en mij alsnog dat belletje of appje gaan doen.'

'Mensen met geldzorgen vinden het vaak spannend om contact op te nemen met 'de gemeente'. Ik hoop dat ik dan 'die Arjan' kan zijn die ze toch wel 'ns willen bellen. Daarom strooi ik overal met mijn telefoonnummer en probeer ik in allerlei krantjes te komen met mijn foto. Ik wil een bekende Opsterlander worden. Dat meen ik volkomen serieus.’

Mevrouw Posthuma heeft via Arjan een budgetcoach gekregen die haar een tijdlang aan huis kwam ondersteunen. Toen die hulp vervolgens toch ook onvoldoende bleek, is ze onder beschermingsbewind gegaan.

Interview: Mirjam Pool. Beeld: Tjitske Sluis

Mevrouw Posthuma heet in werkelijkheid anders.