Reactie op onderzoek Ombudsman
Minister Schouten kondigt verbeterplan vroegsignalering aan
Gemeenten willen volgens de Nationale ombudsman graag aanvullende signalen om zo doeltreffender in te zetten op vroegsignalering. In haar reactie op het rapport van de Ombudsman over vroegsignalering schrijft minister Schouten dat ze gaat onderzoeken of dat kan. Ze vindt verder dat de inspanningsverplichting van signaalpartners inzake sociale incasso meer aandacht verdient.
Schouten start een onderzoek naar de mogelijkheid voor gemeenten om meer gegevens te delen omdat de Ombudsman bij de gemeenten die hij onderzocht, hoorde dat die ‘moeite hebben om op basis van de ontvangen signalen vanuit vaste lasten-partners te bepalen hoe zij moeten prioriteren en de juiste keuzes maken.’
Aanvullende signalen
De Ombudsman adviseerde daarom na te gaan of ‘aanvullende signalen (per vaste lasten-partner of nieuwe signalen) wenselijk kunnen zijn’. Schouten is dat met hem eens. Zij verwijst naar de ruimte die de Wgs al biedt om via experimenten de vroegsignalering te verbeteren. ‘Binnen deze experimenten kijken deelnemers of signalen van deze achterstanden potentieel (betere) voorspellers zijn van (dreigende) problematische schulden’, aldus Schouten in haar Bestuurlijke reactie op het rapport 'Hoe eerder hoe beter' dat de Ombudsman in februari uitbracht.
Recht op privacy
Aanvullende gegevensuitwisseling die gemeenten mogelijk helpt om de urgentie van de problemen vast te stellen vraagt volgens Schouten wel om ‘een uiterst secure afweging van [enerzijds] het recht op bescherming van de privacy en [anderzijds] sociale en economische rechten, zoals een behoorlijke levensstandaard en gezondheid’.
Ze kondigt in haar brief aan de Kamer aan dat ze bereid is ‘om -binnen de kaders van de AVG – te bekijken welke mogelijkheden tot het delen van gegevens mogelijk zijn om gemeenten meer comfort te geven in het doen van een juist hulpaanbod.’
Vroegsignalering kweekt bewustwording
Schouten benadrukt in haar brief dat de meerwaarde van vroegsignalering ook ligt in bewustwording onder inwoners dat de gemeente kan helpen bij financiële zorgen en problemen. Soms nemen ze maanden of zelfs jaren later alsnog contact op. ‘Dit effect is niet meteen zichtbaar in het bereik dat Divosa in haar monitor meet (...)’, aldus Schouten.
Verder onderstreept de minister het belang van ‘de kwaliteit van de aangeleverde signalen (zoals een zorgvuldig verantwoorde sociale incasso en een proportioneel bedrag)’. Soms ontvangen gemeenten signalen over zeer kleine bedragen. Als dat te vaak gebeurt, bemoeilijkt dat het verwerken van de signalen.
Inspanningsverplichting voor signaalpartners
De minister wijst daarom uitdrukkelijk ook naar de verantwoordelijkheid van energie- en waterleveranciers, de zorgverzekeraars en de verhuurders om hun werk in de incassofase goed te doen.
'Ik vind het van belang dat vanuit de betreffende materiewetten en de Wgs voldoende inspanningsverplichtingen volgen voor alle vastelastenpartners om aan een verantwoord sociaal incasso te doen en wil deze waar mogelijk meer met elkaar in lijn brengen. Eerste stappen hiertoe zijn al gezet tijdens de energiecrisis, toen het afsluitbeleid voor energie aangescherpt werd om inwoners beter te beschermen tegen afsluiting.’
Verbeterplan vroegsignalering
Schouten kondigt ook een gezamenlijk verbeterplan aan. Met dit plan wil ze op zes gebieden vroegsignalering verbeteren:
1. Sociale incasso en andere (inspannings-) verplichtingen voorafgaand aan versturen vroegsignaal (met vaste lasten-partners & betrokken departementen)
2. Voorwaarden aanlevering vroegsignalen (met gemeenten, vaste lasten-partners, partners vroegsignaleringssystemen)
3. Ontvangen en oppakken van vroegsignalen (met gemeenten & SZW)
4. Bereik van en contact met de inwoner (met gemeenten & SZW)
5. Hulpacceptatie en (door)verwijzing (met gemeenten).
6. Terugkoppeling resultaat van vroegsignalen (met gemeenten, vaste lasten-partners & departementen)
Schouten schrijft: ‘In samenspraak met Divosa, VNG en NVVK, vaste lasten-partners en betrokken departementen verwacht ik per stap tot verbetermaatregelen in de uitvoering van vroegsignalering te komen. Een concreet ‘Verbeterplan vroegsignalering’ verwacht ik samen met deze partijen uiterlijk in het vierde kwartaal van 2024 te presenteren.’
Ombudsman informeert Tweede Kamer
Op donderdag 20 juni geeft de Ombudsman een toelichting aan de Tweede Kamer over zijn onderzoek.
