NVVK: ambities voor financiële hulpverlening groter dan portemonnee
Mooie plannen, krap budget
De NVVK ziet mooie elementen in het Regeerprogramma en de Miljoenennota, maar we vragen ons wel af hoe de ambities zich verhouden tot de magere Miljoenennota. We hebben ook buikpijn over de stijgende groep van 726.000 huishoudens die nú in een problematische schuldsituatie zit.
Op hoofdlijnen zien we veel goede voornemens in het Regeerprogramma, de Miljoenennota en de Rijksbegroting. Maar we hebben wel drie grote zorgen.
1. Komt het goed met bestaanszekerheid?
De vraag is of de bestaanszekerheid door dit Regeerprogramma daadwerkelijk verbetert. Voor veel groepen zijn misschien wel stapjes gezet. Maar nog steeds geldt dat velen grote moeite hebben om het hoofd boven water te houden. Daarbij komt dat de lasten sterk stijgen. Met name aan de onderkant verwachten we dat mensen veel moeite blijven houden om rond te komen. Voor de schuldhulpverlening is de oplossing van dat probleem essentieel: alleen zo voorkomen we dat we blijven dweilen met de kraan open. We moeten hier ook nog een groep mensen noemen die als gevolg van ‘het strengste immigratiebeleid ooit’ dakloos dreigen te worden. Deze mensen belanden mogelijk op straat en in de illegaliteit. Dat is niet alleen voor henzelf een onwenselijke situatie. Het maakt ze ook moeilijker bereikbaar voor financiële hulpverlening, daarom benoemen we dit hier.
2. Wat betekent het loslaten van eerder vastgelegde concrete doelstellingen?
Onder armoedeminister Schouten gold als doelstelling een halvering van armoede en schulden in 2030, en een halvering van kinderarmoede in 2025. Nu blijft alleen het voornemen over om kinderarmoede op het niveau te houden van 2024. Dat is weinig ambitieus en baart ons zorgen. Daarbij missen we een sturend en coördinerend ministerschap. Ogenschijnlijk wordt het in gang gezette beleid voortgezet, maar de voet is van het gaspedaal.
3. Gaat het kabinet zich nog inzetten voor mensen in bewind?
Wij maken ons grote zorgen over de hulp voor de 300.000 mensen die onder bewind staan. Dat zijn vaak mensen met schulden. In de Miljoenennota is hierover niets terug te vinden. De dienstverlening stagneert door de enorme druk op de tarieven en daarmee op de kwaliteit. In de keten van financiële hulpverlening is bewind een belangrijke vorm van begeleiding. Die verdient echt beter. Het zoveelste onderzoek loopt nog, maar we willen nu wel eens daden zien!
Gat tussen IBO-onderzoek en Miljoenennota
Het Interdepartementaal Onderzoek (IBO) naar problematische schulden becijferde recent dat er structureel 180 miljoen euro nodig is om de schuldhulpverlening efficiënter en effectiever te maken. Als NVVK omarmen we de aanbevelingen die in het rapport staan. We zien in de Miljoenennota staan dat het kabinet diezelfde mening is toegedaan.
Maar de middelen die genoemd worden, wijken sterk af van de genoemde 180 miljoen die volgens het IBO nodig is. Dat vraagt om een verduidelijking van de haalbaarheid van de IBO-aanbevelingen. Zijn ze wel in te voeren met deze middelen?
Daarbij moet bedacht worden dat vrij te besteden middelen bij gemeenten nogal eens aan andere doelen besteed worden. Om de ambities waar te maken is het van het grootste belang dat de extra middelen ook echt besteed worden aan financiële hulpverlening.
Hoopgevende voornemens
Er zitten veel goede dingen in het voorgestelde beleid. We lopen er hier een paar langs.
Vaak hebben we gewezen op het belang van maatwerk. Daarover zegt het Regeerprogramma:
’De menselijke maat staat voorop. Een vergissing of fout mag iemand niet in grote problemen brengen. Gemeenten en dienstverleners moeten ruimte hebben voor maatwerk in bijzondere situaties, bij wijze van sluitstuk.
Die wetgeving is al in de maak. De pro-actieve koers was al ingezet en we zijn blij dat deze lijn wordt gehandhaafd.
Basisdienstverlening: kwaliteitseisen eventueel in de wet
In maart 2024 ondertekenden we met de vorige minister Bestuurlijke afspraken inzake de basisdienstverlening, bedoeld om de schuldhulpverlening in heel Nederland gelijk te trekken. Het kabinet schrijft daarover:
’We werken verder aan de basisdienstverlening schuldhulp en scherpen de (wettelijke) kwaliteitseisen voor schuldhulpverlening aan, zodat verschillen in het aanbod en het bereik van schuldhulpverlening tussen gemeenten worden verkleind.’
Over die kwaliteitseisen moeten we nog verder in gesprek. Ons Kwaliteitskader en de NVVK Belofte is daarvoor een bruikbare basis.
Schuldenknooppunt inzetten
Interessant is het voornemen van het Kabinet om te komen tot een integraal schuldenoverzicht. Dat is volgens ons goed te combineren met het Schuldenknooppunt.
Incasso krijgt veel aandacht
Als NVVK hanteren we de slogan 'Kleine schulden klein houden', waarmee we aandacht vragen voor sociale incasso en betaalbare verhogingen van vorderingen bij betalingsachterstanden. In het Regeerprogramma staat het voornemen publieke en private invordering te verbeteren, met grote aandacht voor vroegsignalering.
De genoemde rol hierin van deurwaarders ligt daarom minder voor de hand: dat is geen vroegsignalering maar ‘laatsignalering’. Ook nuttig (met goede warme doorverwijzing naar de hulpverlening), maar wel al in een (te) laat stadium. We moeten er echt eerder bij zijn, en mensen tijdig én zo laagdrempelig mogelijk helpen met financiële zorgen. Dat vraagt uiteraard ook veel van schuldeisers, hun manier van incasso en de hulp die ze daarbij aanbieden.
