Kamerdebat over incasso-industrie
Politiek zet in op voorkomen schulden
Terwijl Buy Now Pay Later-aanbieder Klarna zich voorbereidt om de winkelstraten te veroveren debatteerde de Tweede Kamer over de aanpak van de incasso-industrie. Het werd hierdoor een zeer urgent debat. Er ging veel over tafel dat ons werk als financiële hulpverleners direct raakt.
Opvallend tijdens het debat (op donderdag 6 februari) was de brede consensus om kleine schulden niet op te laten lopen met hoge incassokosten. Het kabinet gaf aan verschillende mogelijkheden te onderzoeken. De NVVK is bij de gesprekken voor een nieuw incassostelsel betrokken. Daar wordt onder andere gesproken over:
- een collectief afbetalingsplan
- het creëren van inzicht via een integraal schuldenoverzicht en
- de introductie van een Pauzeknop.Daarmee kunnen hulpvragers (via de gemeente) incasso-activiteiten tijdelijk on hold zetten. De NVVK werkt met een aantal partners hard aan de realisatie van dit middel.
Buy Now Cry Later
Ook sprak de Kamer uitgebreid over Buy Now Pay Later, volgens critici beter te omschrijven als Buy Now Cry Later. Voorafgaand aan het debat was er een Tweede Kamer-gesprek met de aanbieders van dit soort betaaldiensten.
Voor webwinkels is achteraf betalen op zichzelf een legitiem middel: een koper kan na ontvangst nagaan of het product aan de verwachtingen voldoet en vervolgens betalen. Maar er is brede weerstand tegen het voornemen deze dienst ook in fysieke winkels aan te bieden. Aanbieder Klarna is echter niet van plan aan de bezwaren gehoor te geven.
Het kabinet zegt niet veel te kunnen doen, en zet in op een vervroegde en snelle implementatie van een nieuwe Europese Richtlijn inzake consumentenkrediet, die het BNPL-aanbod reguleert.
'Geef incassobureau toegang tot BRP en VISH'
Kamerlid Ceder (CU) verzocht in een motie om een pilot waarbij Wki-geregistreerde incassobureaus inzagerecht krijgen in een gelimiteerd deel van de gemeentelijke Basisregistratie Personen en toegang tot de Verwijsindex Schuldhulpverlening. Zo kan de incassosector ervoor zorgen dat ze de juiste persoon aanschrijven en via de Verwijsindex zien of iemand geholpen wordt door schuldhulpverlening.
De motie kreeg een meerderheid, en wij kijken uit naar de uitwerking van de pilot. We vinden het een stap vooruit als niet alleen deurwaarders maar ook incassobureaus na het raadplegen van Vish kunnen besluiten om iemand die in beeld is bij de schuldhulpverlening even met rust te laten. Het vergemakkelijkt het werk van schuldhulpverleners, het voorkomt groeiende schulden en oninbare incassokosten en er ontstaat bovenal eerder schuldenrust bij de hulpvrager.
Positie schuldeisers
Tijdens het debat werd ook gereflecteerd op de positie van schuldeisers. De NVVK-leden besloten in mei 2024 om voortaan het vtlb te hanteren om de afloscapaciteit te berekenen. Sinds die tijd krijgen schuldeisers vaker een aanbod waarbij hun klant met een betaalachterstand niets in kan brengen in een schuldregeling. Deze klant krijgt overigens wel altijd begeleiding aangeboden vanuit de financiële hulpverlening.
Dat een hulpvrager niets kan afbetalen wringt richting schuldeisers, merken wij in de praktijk. Hulpverleners willen liever wél iets aan kunnen bieden. Maar we weten ook dat meer aflossen dan het vtlb toelaat, niet wenselijk is. Want mensen komen dan onder het bestaansminimum terecht.
Als hulpverleners voelen we ons klem zitten. We roepen de Kamer daarom op om voor het volgende commissiedebat Armoede en Schulden het gebrek aan ruimte voor aflossing bij lage inkomens op de agenda te zetten. De onderzoeken van het Instituut voor Publieke Economie en van het Nibud over de grote lokale verschillen in inkomensondersteuning zijn daarbij zeer inzichtgevend.
Het is wat de NVVK betreft onwenselijk dat schuldeisers de rekening betalen voor gebrek aan bestaanszekerheid dat voortkomt uit een te laag sociaal minimum en sterk uiteenlopende lokale inkomensondersteuning,
Gemeente moet begeleiding bieden
Tijdens het debat uitte Kamerlid Van Eijk (VVD) haar zorgen over de vrijheid die hulpvragers hebben om begeleiding te weigeren en na een kwijtschelding uit beeld te verdwijnen bij de schuldhulpverlener. Staatssecretaris Nobel benadrukte daarop de verplichting van gemeenten om begeleiding aan te bieden. 'Het is (...) goed om te zeggen dat ook bij een nulaanbod gemeenten uiteindelijk op grond van de wet verplicht zijn om financiële begeleiding te bieden aan inwoners die kampen met schulden. Om invulling te geven aan deze wettelijke verplichting bieden zij ook financiële begeleiding aan. Het is ook opgenomen in de basisdienstverlening. Dat geldt ook voor de nazorg, zeg ik daarbij. (...) Het uitgangspunt daarbij is: begeleiding zolang als nodig, maar natuurlijk het liefst ook zo kort als mogelijk. Maar dat hangt helemaal af van de behoefte van de inwoner.'
In een motie riepen VVD en CDA de staatsecretaris op om ervoor te zorgen 'dat schuldhulpverlening ook na de kwijtschelding van schulden gedurende 12 maanden verplicht in beeld blijft'. Een Kamermeerderheid steunde deze motie. Ook Kamerlid Ceder (CU) stemde voor, met daarbij de stemverklaring dat de verplichting opgepakt moet worden als bevoegdheid voor de gemeente om begeleiding verplicht aan te bieden.
Liever vertrouwen dan verplichten
Net als de Kamerleden ziet de NVVK begeleiding en nazorg als belangrijk onderdeel van financiële hulpverlening. We zien het ook als steun dat de Kamer het blijkbaar belangrijk vindt dat ook de schuldhulpverlening die begeleiding oppakt. Dat helpt ons ook in de afstemming met schuldhulpverleners. Daarbij benadrukken wij dat begeleiding en nazorg alleen succesvol zijn wanneer er sprake is van vertrouwen en van de mogelijkheid om maatwerk te leveren. Een verplichtend element helpt daar volgens ons niet bij. Wat ons betreft moet de kwaliteit van de begeleiding zo goed zijn dat hulpvragers ook zonder verplichting er graag gebruik van maken.
Lees de moties hier
De 12 ingediende moties tijdens het debat zijn hier terug te lezen. We zijn benieuwd of en hoe staatssecretaris Nobel de moties gaat verwerken.
