Ede: 'Landelijke middelen lokaal betekenis geven'
Deze gemeente geeft mensen met schulden extra hoge isolatiesubsidie
Een mooi voorbeeld om armoedebestrijding en energietransitie hand in hand te laten gaan. In Ede kunnen inwoners die schuldhulp ontvangen of leven van maximaal 150% van het sociaal minimum tot wel 6000 euro isolatiesubsidie krijgen. De landelijke regeling stopt bij 1500 euro. Annejan Visser, beleidsadviseur duurzaamheid, legt uit hoe Ede dit aanpakte.
De subsidieregeling maakt onderdeel uit van het Nationale Isolatieprogramma (NIP) en is mogelijk dankzij twee rijksmiddelen: de specifieke uitkering Lokale Aanpak Isolatie (LAI) en de specifieke uitkering Energiearmoede. Ede zet deze middelen effectief in door een laagdrempelige, outreachende aanpak te combineren met extra ondersteuning voor wie het het hardst nodig heeft.
Isolatie middel tot lastenverlichting
De regeling in Ede -'Laat het doen'- is in 2023 vastgesteld en eind 2024 aangepast om beter aan te sluiten bij de praktijk. Aanvankelijk was het verhoogde subsidiebedrag voorbehouden aan inwoners die bijzondere bijstand ontvingen, energietoeslag kregen of in de schuldhulpverlening zaten. Met de wijzigingsregeling van november 2024 is één van die voorwaarden aangepast. De energietoeslag is vervangen door een inkomensgrens van 150% van de bijstandsnorm. Zo komen meer mensen met een krappe beurs in aanmerking.
De gemeente koos voor een laagdrempelige aanpak én directe samenwerking met hulpverleners. Het resultaat mag er zijn. Inwoners die normaal aanspraak kunnen maken op €1.500 aan subsidie, ontvangen in Ede tot €6.000 – en dat zonder dat ze het geld eerst moeten voorschieten. Ede werkt met een ‘ontzorg-aanpak’. Zo kunnen inwoner aanspraak maken op een gratis woningopname, advies aan huis en verrekening van de subsidie rechtstreeks op de offertes. Geen rompslomp, geen aanvraagformulieren, maar hulp aan huis – via sociaal werkers, energiecoaches en schuldhulpverleners.
'Juist deze groep moet mee kunnen doen'
Volgens Annejan Visser, beleidsadviseur duurzaamheid in Ede, was het vanaf het begin duidelijk dat de regeling méér moest doen dan standaard subsidie verstrekken: 'De energietransitie slaagt alleen als we ook de mensen meenemen die het financieel het zwaarst hebben. Juist zij wonen vaak in slecht geïsoleerde huizen en hebben hoge energielasten. Met deze regeling willen we voorkomen dat zij achterblijven. Daarom maken we het makkelijk, ontzorgend en effectief.'
Outreachend werken: hulp aan de deur
Ede kiest bewust voor een outreachende benadering. Inwoners worden actief benaderd via huis-aan-huisbezoeken, voorlichtingsmomenten en gesprekken met hun eigen hulpverleners. Dat voorkomt dat juist mensen met lage digitale vaardigheden of beperkte regie buiten de boot vallen. Bovendien wordt de subsidie niet overgemaakt op de bankrekening, maar direct verrekend met de uitvoerder – na overleg met de bewoner over wat er wel of niet uitgevoerd wordt. Zo blijft de bewoner aan het roer, maar wordt hij wel geholpen om in actie te komen.
Inmiddels zijn tientallen inwoners geholpen, en met de positieve voorbeelden van het afgelopen jaar wordt gehoopt op een toename in deelname in 2025.
Samenwerking met hulpverleners
Ede financiert de regeling met landelijke middelen maar kiest bewust voor een lokale invulling die werkt. 'We maken gebruik van de rijksuitkeringen voor isolatie en energiearmoede, maar geven die hier in Ede een eigen gezicht', aldus Annejan Visser. 'Door samen te werken met hulpverleners en energiecoöperaties bereiken we de mensen die anders niet vanzelf in actie komen. Dat is waar lokaal beleid het verschil kan maken.'
Navolging gewenst
Ede is niet de enige gemeente die haar kwetsbare inwoners extra ondersteunt met hogere isolatiesubsidies. Zo biedt buurgemeente Wageningen een verhoogde subsidie van €4.000 aan bewoners met een minimuminkomen. Maar het voorbeeld van Ede springt eruit vanwege het hoge bedrag én de laagdrempelige aanpak.
NVVK-leden die ook willen inzetten op dit soort lokale ondersteuning voor inwoners in de schuldhulpverlening kunnen contact opnemen met Annejan Visser.
Met initiatieven zoals deze maken we samen werk van een inclusieve energietransitie én helpen we mensen uit de schulden. Het is een inspirerend voorbeeld dat zeker navolging verdient in andere gemeenten.
