Het aantal jongeren met schulden neemt toe. Uit onderzoek van het Nibud blijkt dat 1 op de 5 jongeren te maken heeft met (ernstige) betaalproblemen. Jongeren (18-27 jaar) bevinden zich in een financieel kwetsbare positie. Ze hebben vaak een andere aanpak nodig dan het reguliere schuldhulptraject. Een groeiend aantal gemeenten weet op een effectieve wijze jongeren in een vroeg stadium te vinden en verder te helpen. Maar er zijn ook NVVK-leden waar de financiële hulpverlening aan jongeren nog in de kinderschoenen staat.

Waarom speciale aandacht voor deze groep?

• Jongeren hebben lage inkomsten. Ze zijn vaak afhankelijk van flexcontracten. Die inkomsten kunnen daarom snel veranderen of wegvallen.
• Schulden zijn snel gemaakt. En kleine schulden worden snel groter.
• Vanaf 18 jaar hebben jongeren te maken met veel levensveranderingen, zoals het starten of stoppen met studeren, verhuizen of het krijgen van kinderen. Dat zorgt voor hoge rekeningen. Er is vaak nog geen eigen vermogen of spaarpot, waardoor onverwachte klappen niet kunnen worden opgevangen. Denk aan een gestolen laptop, een verkeersboete of het eigen risico bij een medische behandeling.
• Jongeren zijn zich nog aan het ontwikkelen, waardoor er niet altijd sprake is van volledig financieel inzicht.
• De gevolgen van schulden zijn stressvol, waardoor schooluitval en andere mentale problematiek de situatie verergeren. Dit vormt een blokkade om te werken aan de toekomst.

De reguliere schuldhulpverlening is soms niet passend voor een jongere. Een studerende jongere kan niet altijd voldoen aan de maximale werkinzet. En de snel veranderende situatie van jongeren vraagt om meer flexibiliteit van hulpverleners. Daarom is soms een andere benaderingswijze en gespecialiseerde hulpverlening gewenst.

Snel naar

• Visie NVVK
• Schuldhulp jongeren
• NVVK-Jongerenoverleg
• Laat je inspireren

Visie NVVK

De NVVK staat voor goede dienstverlening aan mensen met financiële zorgen. In het bijzonder aan mensen in een kwetsbare financiële positie, zoals jongeren. We hebben een aantal uitgangspunten voor de jongeren-schuldhulpverlening opgesteld:

1. Bij het bieden van financiële hulpverlening stellen we de toekomst van de jongere centraal.
2. Hulpverlening is meer dan alleen het vergroten van de inkomsten en daarmee de afloscapaciteit. We zijn dan ook geen voorstander van oplossingen die gericht zijn op het maximaliseren van de aflossing, zoals een uitgesteld krediet, verlengde Wsnp of de voorwaarde om te stoppen met een studie. Dat is namelijk niet in het belang van de jongere en draagt niet bij aan een duurzame financiële gezondheid. Vaak is het waardevoller om een opleiding af te maken en een startkwalificatie te behalen.
3. Jongeren die wel in staat zijn om af te lossen in geld, doen dat op basis van de afloscapaciteit die blijk uit de vtlb-berekening.
4. Wanneer uit de vtlb-berekening blijkt dat er geen afloscapaciteit is, bieden we een ‘schuldregeling zonder afloscapaciteit’ aan. Daarnaast worden afspraken gemaakt over een (gedeeltelijke) tegenprestatie en de begeleiding die de jongere zal volgen.
5. De jongere zet zich maximaal in door het doen van een passende tegenprestatie en door zich te committeren aan de afgesproken begeleiding. De invulling van die tegenprestatie stel je samen met de jongere op en draagt bij aan de ontwikkeling van de jongere.
6. In alle gevallen geldt: begeleiding en de inzet van de jongere zijn cruciaal om te werken aan de duurzame financiële gezondheid van de jongere.
7. Een schuldregeling duurt maximaal 18 maanden, maar de bijbehorende begeleiding is zo kort als mogelijk en zo lang als nodig.
8. Financiële hulpverlening voor jongeren vraagt een meer integrale aanpak. De focus ligt daarbij op een duurzame oplossing op alle leefgebieden.

Schuldhulp jongeren

Wat kun je doen wanneer de afloscapaciteit heel laag is?

Sinds de wijziging van de NVVK Gedragscode van 1 juli 2024 is de vtlb-berekening altijd leidend in het bepalen van de afloscapaciteit. Voor jongeren zal het vaker voorkomen dat deze berekening uitkomt op een afloscapaciteit van 0. Dat komt omdat inkomsten uit een studielening of -financiering niet mogen worden meegeteld in de berekening van de afloscapaciteit. Daarnaast hebben jongeren tot 21 jaar vaak te maken met minimumjeugduurloon en de jongerennorm in de bijstand, waardoor het inkomen gemiddeld lager is. Dit betekent dat er een 0-aanbod gedaan moet worden aan de schuldeiser in een voorstel om finale kwijting.

In de praktijk heerst vaak de angst dat schuldeisers, zeker gezien de leeftijd en de verwachting van verbetering van inkomsten in de toekomst, niet standaard akkoord gaan met een minnelijke regeling. Toch is de NVVK een voorstander van een uniforme totstandkoming van het aanbod, ook voor jongeren. We raden daarom af de afloscapaciteit middels fondsen of lokale subsidies te verhogen.

Wat kun je doen om een akkoord van schuldeisers te krijgen?

Zorg voor een goede verantwoording van de afgesproken begeleiding in het voorstel. Laat zien hoe de jongere zich inzet voor een financieel gezonde toekomst. Daarnaast kan ingezet worden op ‘aflossen via een tegenprestatie’. Dat kan bijvoorbeeld in een vorm van studie, maatschappelijke inzet, vrijwilligerswerk of sollicitatieplicht zijn. Samen met het Jongeren Perspectief Fonds hebben we een voorbeeldbrief gemaakt die je kan gebruiken wanneer je een betaalvoorstel (deels) baseert op een maatschappelijke tegenprestatie. Neem in het voorstel in ieder geval op wat de verwachting is omtrent –het uitblijven van- een stijging van het inkomen in de komende 18 maanden, welke financiële begeleiding aangeboden is en welke doelen zijn afgesproken met de jongere. Daarmee vraag je de schuldeiser om finale kwijting, maar is de inzet van de schuldhulpverlening en de jongere gericht op het voorkomen van terugval.

Verder op weg helpen

Een integrale aanpak van schuldhulp voor jongeren verlost hen niet alleen van financiële zorgen, maar helpt ze ook verder op weg. Dat kan door te kijken naar wat er voor de jongere wél mogelijk is en daar de schuldregeling op te baseren. Begeleiding is daarin cruciaal!

Het Verwey-Jonker instituut heeft een onderzoek uitgevoerd naar de werkzame elementen in jongereninterventies. Deze zijn gericht op het voorkomen van (mogelijke) betalingsachterstanden. Erg uniek aan dit onderzoek is dat de jongeren zelf zijn gevraagd hoe de doelgroep het beste bereikt kan worden.

Zien, luisteren en present zijn

Verder is het belangrijk je te verplaatsen in de belevingswereld van jongeren. Ze openen brieven vaak niet en kunnen moeilijk te bereiken zijn. Jongeren vragen niet zo snel hulp of weten niet dat er hulp beschikbaar is. Zodra er hulp aangeboden wordt, zijn ze daar wel heel ontvankelijk voor.

In de praktijk bestaan al veel ervaringen met wat wél werkt in de communicatie met jongeren.
Het allerbelangrijkste wanneer je jongeren met schulden gaat helpen, is: jongeren zíen, goed naar hen luisteren en echt present zijn. Samen eens een wandelingetje maken of afspreken op een vertrouwde locatie. Soepel en snel contact, bijvoorbeeld via Whatsapp. Creëren van vertrouwen is cruciaal om samen te werken aan gedragsverandering en toekomst van de jongere. Voorkom dat je de nadruk legt op wat niet goed gaat, bijvoorbeeld een afspraak die niet is nagekomen. Stel niet de schuld centraal, maar het perspectief.

Preventie

Veel NVVK-leden zijn naast schuldhulpverlening ook actief in het voorkomen van schuldenproblematiek. Het liefste zou de NVVK zien dat financiële educatie een structureel onderdeel is binnen het onderwijs. Dat maakt jongeren weerbaarder voor verleiding, financieel gezonder én draagt bij aan de kansengelijkheid voor kinderen die opgroeien in armoede. Gelukkig zijn er wel al veel initiatieven op het gebied van preventie:

• Schuldenescaperoom - van Farent
• Financiële educatie: gastlesprogramma 'Hoe word je rijk' - van Money Start
• Tijdens de jaarlijkse week van het geld is er veel aandacht voor financiële redzaamheid van jongeren. Wijzer in geldzaken heeft veel verschillende lesmaterialen en activiteiten ontwikkeld om hiermee aan de slag te gaan. Daarnaast maakten ze voor gemeenten ook deze wegwijzer, een overzicht met goede initiatieven op het gebied van jongeren en geldzaken.
• Geldfit heeft speciaal voor jongeren een gids ingericht met tips en informatie over geld, ze dragen bij aan campagnes om jongeren te bereiken en jongeren kunnen met GeldfitWhatsappen voor advies over hulp bij financiële zorgen.

Meedenken? Kom bij het NVVK-Jongerenoverleg

Het NVVK-Jongerenoverleg is een netwerk van financiële hulpverleners en beleidsmakers die zich richten op jongeren. Het is dé plek om van elkaar te leren, informatie uit te wisselen en te netwerken.

We zijn begonnen vanuit de behoefte van jongeren-hulpverleners zelf om elkaars ideeën te kunnen gebruiken en elkaar feedback te geven. De NVVK faciliteert het netwerk, waar nu al een zestigtal hulpverleners en beleidsmakers deel van uitmaken.

Ervaringen en kennis delen

Het overleg komt zo’n 4 tot 6 keer per jaar samen (vaak online, maar wanneer mogelijk komen we bijeen in Utrecht). We delen kennis, knelpunten en ervaringen met elkaar. Deelnemers kunnen zelf onderwerpen agenderen. Afhankelijk van de behoefte nodigen we sprekers uit om, met een korte presentatie, het gesprek te starten. Daarbij komen er regelmatig specifieke onderwerpen of kwesties naar boven. Een impressie van het overleg lees je hier.

Lid worden

Aanmelden als lid kan door een mail te sturen naar Gaby van Loon. Wanneer een bijeenkomst gepland staat, ontvang je een uitnodiging of zie je dat in onze agenda.

Online in gesprek? Bezoek onze community

Maak gebruik van onze community om tussen de netwerkbijeenkomsten door van gedachten te wisselen. Je kunt er 24 uur per dag aan andere jongeren-hulpverleners vragen stellen of onderling ervaringen delen. 

Laat je inspireren

Er is al veel bekend over wat werkt in de hulpverlening aan jongeren. En ook in de media is veel aandacht voor jongeren met betaalproblemen. Er zijn veel projecten op het gebied van financiële hulpverlening aan jongeren. Hieronder vind je wat lees-, luister en kijktips. Zo kun je makkelijker een slag maken en hoef je niet zelf het wiel uit te vinden.

• De stichting Jongeren Perspectief Fonds ontwikkelde een aanpak waarin het perspectief van jongeren centraal staat. Met een intensief begeleidingstraject, het saneren van de schulden én een maatschappelijke tegenprestatie wordt gewerkt aan de toekomst van jongeren
• In Arnhem schakelt de stichting Opr€cht jongeren in om andere jongeren te helpen bij financiële problemen
• Nos op 3 legt in deze video uit hoe jongeren met schulden onder de radar kunnen blijven.
• In de serie Uit het rood van omroep KRO-NCRV volgt presentator en ervaringsdeskundige Edson da Graça verschillende jongeren met schulden en hun pad naar een schuldenvrije toekomst.
• In de NVVK-podcast ‘Jong in de schulden’ gingen we zelf op zoek naar antwoorden op de vraag wat jongeren met schulden bezighoudt, hoe je ze vindt en wat de beste hulpaanpak is. De podcast staat onder andere op Spotify, waar hij gratis te beluisteren is.